Претседателот на Република Македонија се обрати по повод одбележувањето на денот на Армијата на Република Македонија

Чест ми е да ве поздравам и да ви го честитам 18 Август – Денот на Армијата на Република Македонија. Денеска, кога го славиме овој голем јубилеј – 25 години од формирањето на Армијата, ние се потсетуваме и на минатото, но гледаме и кон иднината.

Сите ние добро се сеќаваме дека Армијата се формираше во време-невреме, за краток период, со малку опрема, но со многу љубов кон татковината. Се сеќаваме на првите македонски војници кои на караулата „Рамна нива” го подигнаа знамето на Република Македонија.

Се сеќаваме на првите регрути кои ја дадоа првата свечена заклетва во касарната „Илинден”. Уште тогаш, очекувањата од Армијата беа големи. Во тој драматичен период кога оружјето одново ѕвечкаше на Балканот, кога сè уште бевме негирани и уценувани, првиот претседател на Република Македонија Киро Глигоров истакна дека Армијата треба да биде во функција на одбрана на границите, територијалниот интегритет и суверенитет на нашата млада независна држава. Со тоа, пред четврт век, тој ги трасираше основните задачи на Армијата.

Во овие 25 години, Армијата на Република Македонија беше многупати проверувана. Во мугрите на независноста, Армијата беше силен аргумент против оние кои  се сомневаа во нашата способност да опстанеме како суверена држава. Чекорејќи на евроатлантскиот пат, со 27 ротации во ИСАФ, 6 ротации во „Одлучна поддршка”, 22 ротации во АЛТЕА и 10 ротации во УНИФИЛ, нашата Армија стана најпроверувана армија во историјата на Алијансата.

За време на првиот мигрантски бран, Армијата ја заштити не само Македонија, туку и Европа од заканата од илегална миграција. Во изминативе 25 години, Армијата ја зацврсти и националната безбедност. Безбедност што е неопходна за демократијата и за економијата, но и за македонскиот модел на соживот и на почитување на различноста.

Денеска, на 25-годишнината од формирањето на Армијата, со Орден за воени заслуги се заблагодаривме на три единици кои со своите постигнувања се покажаа како достојни амбасадори и на Армијата и на Република Македонија. Прва е командата за обука и за доктрини. Оваа команда е заслужна за високата обученост на припадниците на Армијата како темел на борбената готовност на Армијата на Република Македонија. Многу генерации старешини и војници се изградија благодарение на оваа команда.

Тука е и четвртиот механизиран пешадиски баталјон. Во 2014-та, овој баталјон беше највисоко оценет во Борбената група на ЕУ. Минатата, 2016 година, четата на овој баталјон учествуваше на најголемата воена вежба на НАТО во источна Европа – „Анаконда”. Баталјонот постигна највисоки резултати на годинешните вежби: платинест волк и платинест лав. Овој баталјон е и најактивно вклучен во гаснењето на пожарите низ Македонија.

Меѓу нас стојат и припадници на баталјонот што е присутен на секој свечен чин во нашата татковина. Учествува на пречекот на високите странски државни делегации, во подигнувањето на македонското знаме на јарболот, но и во свеста на македонските граѓани. Овој баталјон што ја популаризира Армијата е непосредна поддршка на врховниот командант. Затоа, на 25-годишнината од Армијата, со Орден за воени заслуги му укажуваме чест и на почесниот баталјон. Благодарение на ваквата посветеност, нашата Армија стана синоним за патриотизам, лојалност и дисциплина.

Но, денеска нема толку многу да зборувам за тоа што сè Армијата направила во минатото. Нема да зборувам ниту за она што Армијата прави сега. Наместо тоа, ќе зборувам за тоа што Армијата треба да прави во иднина.

Den_na_ARM_02

Армијата, но и сите чинители во системот за одбрана, треба да се приспособат на новите закани и на новата реалност. Стратегијата за одбрана што треба да се донесе до крајот на оваа година треба да го дефинира поставувањето на системот за одбрана во услови на превенција, справување со закани и отстранување последици предизвикани од непогоди и загадувања.

Планирањето на одбраната не ги опфаќа само вооружените сили, туку и учеството на граѓаните, државните органи, приватните лица, цивилното општество, медиумите. Бидејќи наша споделена должност е да се грижиме за Република Македонија.

Планирањето на одбраната подразбира купување, развој и производство на технологии за одбранбени капацитети. Располагаме со ресурси и со капацитети кои се неискористени само затоа што не се вмрежени. Треба конечно да научиме да ги користиме домашните капацитети на научно- истражувачките институти и правни лица од областа на автоматиката, роботиката, ИТ комуникациите. Да ги користиме овие капацитети за сервис на дронови, производство на заштитна опрема за војници и заштита за возила и муниција. Мора да инвестираме во технологијата, бидејќи не можеме да се справуваме со неконвенционални закани користејќи конвенционални средства.

Повеќе од кога и да било порано на Македонија и е неопходна воено-цивилна соработка. Оваа соработка е потребна за единство меѓу Армијата, државните органи, граѓаните и локалната самоуправа во одговор на заканите, непогодите и загадувањето со кое се соочуваме.

Армијата мора да се трансформира и правилно да се распореди во 8-те плански региони за да одговори на основната мисија и на идните задачи: Прво, мониторинг на подрачја зафатени со криза, непогоди и загадувања. Второ, постигнување на превенција со присуство на Армијата.

Почитувани сограѓани,

Сево ова е неопходно бидејќи оперативната средина се менува. Сè почесто ќе се справуваме со климатските екстреми на природата и со насилниот екстремизам на човекот.

Поради глобалните климатски промени, сè почесто ќе бидеме изложени на екстремни временски услови. Минатата година се соочивме со поплавите. Годинава, пак, беснеат пожарите. Многу од предизвиците можеа да бидат превенирани и соодветно адресирани. Но, не беа бидејќи кругот на одговорност не е затворен.

Поради глобализацијата на насилниот есктремизам и радикализам, сè почесто ќе се соочуваме и со заканите од илегална миграција и меѓународен тероризам. Веќе две години имаме прогласено кризна состојба за заканата од илегална миграција. Истовремено, речиси секојдневно сме сведоци на досега невидени терористички напади низ Европа. Бидејќи кругот на одговорност не е затворен.

Поради глобализацијата на сајбер-заканите, сè почесто ќе сме сведоци на држави кои се жртви на напади, саботажи и воспоставување контрола врз нивните електродистрибутивни мрежи, комуникациски и банкарски системи. Многу држави се жртви на емитување вести и прилагодени пораки до определена публика. Употребата на лажни вести и планиран истек на податоци се две основни методи на управување со перцепција во остварување на субверзијата. Освен својата физичка, Македонија мора да ја брани и својата сајбер-територија. Но, ризикот за нас е висок, бидејќи и тука, кругот на одговорност не е затворен. Ова се сериозни предизвици кои бараат сериозен одговор. Единствената институција што може најсоодветно да одговори е нашата Армија. Затоа, идната улога на Армијата ќе се состои во четири задачи.

Прво. Поддршка на кризниот менаџмент во справување со природни непогоди и загадувања. Сакам да ги потсетам органите на државната власт за нивната обврска да ја почитуваат законската оправданост за учество и за употреба на АРМ во отстранување последици во прогласена кризна состојба. Во недостиг на ресурси и време, сè почесто се случува Армијата без одлука на врховниот командант и без исполнети услови за прогласување кризна состојба да се ангажира за задачи кои се во надлежност на други институции. Повторувам, Армијата се ангажира без моја одлука и без исполнети услови за прогласување кризна состојба. Тоа е сериозна повреда на законот што нема да ја толерирам. АРМ троши свои ресурси за туѓи задачи кои се во надлежност на други институции. Мора да се затвори кругот на одговорност за тоа кој е надлежен за што, кога и како.

Втората улога на Армијата ќе биде поддршка на полицијата во борба против урбаниот тероризам во градовите со етничка и со верска различност. Урбанизацијата е предизвик. Идната сива зона се градовите и регионизацијата. Мора да ги земеме предвид научените лекции од превентивната мисија на УНПРЕДЕП од 1995 година во северозападна Македонија. Тоа се лекции за растечка закана од сепаратистички идеи и загрозување на територијалната целина на нашата држава.

Третата улога на Армијата ќе биде заштита на границите од илегална миграција. Веќе не е доволно податоците за миграциите да ги добиваме кога илегалните мигранти веќе ќе бидат на нашата граница. За навреме да реагираме, мора да бидеме присутни на изворот на илегалната миграција. Затоа, неопходно е АРМ да учествува во мировни операции на Обединетите нации во регионите од каде доаѓаат заканите. Илегалната миграција и меѓународниот тероризам се закани со кои ќе се соочуваме во иднина. Мора да ја обновиме воено-дипломатската и разузнавачка мрежа на териториите што се извор на закани, транзит, крајна дестинација, но и во центрите на моќ каде се носат одлуки.

Конечно, четвртата улога на Армијата ќе биде сајбер-одбраната. Со поддршка од државните органи, АРМ мора да изгради систем на превенција и заштита на критичната инфраструктура. Приоритет е развој на сајбер-одбрана и електронско војување во идна нелинеарна војна. Научените лекции од нелинеарно војување на секој против секого подразбира освојување  територии без жртви и без употреба на воени орудија. Во нашата сајбер-ера, Армијата ќе ја брани и македонската сајбер-територија.

Веќе осум години сум врховен командант на вооружените сили и најодговорно тврдам дека нашата Армија е дорасната на овие задачи. Но, потребни се повеќе средства.

Како држава постојано ја нагласуваме нашата посветеност и подготвеност да бидеме дел од НАТО. Но, ако сакаме да ги користиме привилегиите, мора да ги поднесеме и одговорностите. Членството на Македонија во НАТО подразбира и буџет на Армијата соодветен на НАТО. А, тоа е минимум 2% од буџетот на државата.

Во изминатиов период ги обиколив сите касарни и лично се запознав со животниот стандард на војниците. Знам со што се хранат, во какви услови живеат и во какви униформи се облекуваат. Од прва рака сум запознат со предизвиците на нашите посветени и професионални војници. Крајно време е да се врати достоинството на македонскиот војник. Крајно време е да се зголеми буџетот на Армијата. Затоа што пред нашата Армија стојат големи предизвици и големи задачи.

Но, освен буџет, потребни се и реформи. Реформите во системот за национална безбедност мора да бидат во согласност со стратегијата за одбрана. Истата онаа стратегија што треба да се донесе до крајот на оваа година.
Den_na_ARM_03

Почитувани сограѓани,

Разузнавањето е прва линија на одбраната. Информативната моќ е основа за превенција и за справување со заканите. Научените лекции од мигрантската криза велат дека без навремена информација нема проактивност. Без навремена информација нема правилен распоред на силите за одговор. Потребни ни се стандарди кои се однесуваат на квалитетот и на квантитетот на информациите. Нам ни треба проактивно разузнавање, а не реактивно разузнавање.

Нема универзален систем за одбрана, сеопфатен текст на законите за модел  на национална безбедност. Секоја држава има закани и интереси кои треба превентивно и проактивно, самостојно, да ги менаџира. Ние сè уште сме во фаза на градење капацитети за одговор на заканите. Во изминативе 25 години ги учиме лекциите. Градиме знаење врз основа на грешки.

Но, и таа суштинска реформа мора да ги мине сите неопходни филтри. Сите реформи во системот за национална безбедност мора да поминат низ уставно надлежниот Совет за безбедност на Република Македонија. Бидејќи, само така конечно ќе го затвориме кругот на одговорност.

Зголемен буџет и реформиран систем со затворен круг на одговорност се формула за успех. Само така ќе создадеме услови за Армијата успешно да ги исполнува новите задачи што стојат пред неа. Задачи кои се неопходни за Армијата да ги обезбеди трите нешта кои се најважни за секој човек, а тие се: безгрижно детство, просперитетен живот и спокојна старост, тука, во нашата заедничка татковина, Република Македонија.

Почитувани припадници на Армијата на Република Македонија,

На овој 25-годишен јубилеј симболично започнува ново поглавје за Армијата. Пред вас се големи предизвици, но и големи задачи. Овие нови задачи и улоги не сфаќајте ги како товар, туку како признание и израз на нашата доверба во вас, во вашиот професионализам и патриотизам. Бидејќи, вие, целосно ја оправдавте довербата на граѓаните и на татковината. Го одбранивте територијалниот интегритет и суверенитет на Република Македонија.

Затоа, денес, на овој свечен ден посакувам само едно нешто. Посакувам на следниот голем јубилеј, на 50-годишнината од формирањето на Армијата, некој иден Претседател на Република Македонија и врховен командант да стои на ова исто место и да ги каже истите зборови: војници и старешини, вие целосно ја оправдавте довербата на граѓаните и на татковината – Република Македонија.

Ви честитам и ви благодарам за вашиот професионализам и за дисциплината во извршувањето на одговорната задача. Ви честитам и ви благодарам за вашата солидарност кон граѓаните и за безрезервната лојалност кон татковината.

Нека ни е честит празникот на Армијата, 18 Август!

Да живее Армијата на Република Македонија!

Да живее Република Македонија!

 

Advertisement