Македонски весник Илинден – Makedonski vesnik Ilinden
Репортажа од Тема ТВ за македонското малцинство во Албанија.
Емиграцијата, туризмот, риболов, земјоделството и добитокот се главните извори на приход за повеќето жители од областа на Мала Преспа.
Пазар на стока импровизиран на патот што води кон Пустец, кај селото Подгори, каде жителите на селата Поградец, но и на Корача продаваат или купуваат животни додека протестираат, како пазар на поранешната жива работа им беше затворена без никакво известување од надлежните.
Со камерата Тема ТВ патувавме до селото Пустец, кое е најголемото село на подрачјето каде се наоѓа општината Пустец. Оваа област се наоѓа на југоисточниот врв на албанската територија на границата со Македонија и Грција. Паркот Преспа, едно од најатрактивните туристички области на Балканот, покрај својата извонредна природна убавина, е познат по својата богата флора и фауна. Постојат околу 1.500 видови на растенија, повеќе од 40 видови на цицачи, вклучувајќи волци, кафеави мечки, омри, 11 видови амфибијци, 22 видови влекачи, 261 видови птици и 23 видови риби. Далматинскиот пеликан исто така живее во Преспа, со главен фокус на малото Преспа, како и седум видови караница. Преспа има и 30 споменици од византиската култура, како и прилично голем број антиквитети.
По оваа линија лежат 9-те малцински села од областа Преспа кои се: Пустец, Туминец, Горна Горица, Долна Горица, Глобочани, Шулин, Пустец, Леска, Зрноско и Церје. Од административна гледна точка, сите 9 малцински села претставуваат општина. Името на селото Пустец од албанската држава го сменило во Лихекас во 1973 година, но името Пустец на македонски јазик е обновено во 2013 година, меѓутоа, за албанските говорници името Лијехас продолжува да се користи.
Преспанското езеро е едно од слатководните езера во Европа што припаѓа на три држави: Македонија, Албанија и Грција. Поделено е на две езера: Голема Преспа и Мала Преспа. Преспа е највисокото тектонско езеро на Балканот на 853 метри надморска височина. Неколку мали текови се влеваат во езерото, додека самото тоа нема површинско пробивање.
Водата на Преспанското Езеро е богата со карбонати и калциум. Од езерото преку подземни патишта има два извори кои одат кон Охридското Езеро: Дрилони од албанска страна и Свети Наум во Македонија, кои се исто така најголемите снабдувачи на Охридското Езеро. Езерото се храни главно со карстни извори во својот кревет.
Resителите на овие малцински села одржуваат силни врски со Македонија, главно во однос на трговијата со купување на големо преку границата, додека важен проект е оној на фериботската линија меѓу Албанија, Грција и Македонија. Ова е директно поврзано со промовирање на туризмот и организирање на заеднички туристички водичи и превоз на посетители меѓу трите држави.
Богатата микроклима, Преспанското Езеро, прекрасните панорамски поглед со хармонично преплетување на пејзажот, традиционалната кујна, старите згради на бреговите на Преспанското Езеро од 13-ти и 14-ти век и островот Малиград се главните атракции на оваа област.
Преспанското езеро е исто така познато по својата богата флора и фауна, станувајќи засолниште за многу птичји колонии, од кои некои се загрозени.
Но, и покрај ова природно богатство и големиот туристички потенцијал, жителите на овие села се соочуваат со големи економски тешкотии.
Водата за пиење, електрична енергија и инфраструктура се проблем за голем дел од селата во областа.
Нивниот живот е уште потежок поради затворањето на границите и ограничувањата во сообраќајот за време на пандемискиот период COVID 19.
Деветте села во општината брои 108 рибари, чија активност е стопирана бидејќи нема каде да тргуваат со рибите што ги фаќаат во езерото, додека затворањето на границата со Македонија ја ограничи и имиграцијата во соседната земја.
Во меѓувреме, бројот на туристи во овој период на пандемија е намален на нула.
Во овој период, луѓето се свртеа кон земјоделско земјиште. Меѓу земјоделските производи кои се одгледуваат во областа се кромидот, компирот или празот, додека за жителите многу значаен е и одгледувањето и собирањето чај, кое остана залиха без продажба речиси две години.
Поради економските услови, во општината Пустец и пограничните области на Албанија со Македонија, се зголеми интересот на локалното население за бугарско државјанство и пасош. Оваа област е населена од заедница прогласена за македонска.
Како претставник на македонското малцинство, Никола Ѓурѓај потенцира дека и покрај тоа што официјална Тирана го признава бугарското малцинство, здружението што тој го води ќе продолжи да се спротивставува на такво нешто, бидејќи тие не можат да препознаат малцинства што не постојат.
Тој исто така посочува дека постапката за добивање на овие бугарски пасоши не е редовна додека постои мрежа за нивна продажба.
Македонското малцинство во Албанија е сконцентрирано во областа Преспа северо-источно од градот Корча, 30 км оддалеченост од него, како и во округот Дебар. Населението што живее во оваа област, во нивните семејства историски го зборувале својот Македонски јазик.
Жителите на овие малцински села во нашата земја се сметаа за македонски, дури и во годините кога Македонија сè уште не беше основана. Селата од областа Преспа, во почетокот на 20-тите години на минатиот век, би биле дел од неутралната зона што ја утврди грчко-албанската Комисија за гранична детерминација, која подоцна ќе и биде дадена на Албанија од Конференцијата на амбасадорите.
Но, популацијата во оваа област се разликуваше од онаа на Голо Брдо, во која, во 1913 година, имало 22 населени места. За време на 20-тите и 30-тите години, македонското национално малцинство нема да ужива статус на малцинство, според албанското законодавство. Овој статус ќе биде признаен по Втората светска војна, со формирањето на Македонија, како земја членка на Југословенската федерација. Подготвено од Блерина Гоце