Годишен извештај за кршење на човековите права на Македонците во Бугарија

Во текот на 2020 година бугарската држава не презеде никакви мерки за подобрување на состојбата на македонското малцинство. Напротив, направи напори да спречи признавање на македонско малцинство.

Македонците не се застапени во државните институции, од избрани претставници (поради недостаток на регистрирана политичка партија) или од организации. Ниту една од регистрираните страни во Бугарија не ги брани правата на Македонците во Бугарија. Претставници од целото општество, со исклучок на мал дел од граѓанското општество3, ги третираат Македонците како непостоечки и ги игнорираат проблемите со кои се соочуваат. Нема (и немало) македонски претставници во Комисијата за малцинства. Кога официјално се зборува и пишува за етничките групи во Бугарија, Македонците воопшто не се споменуваат, а македонската култура, јазик и историја не се претставени на ниту една владина публикација или на официјална веб-страница. Македонците не се вклучени во ниту една програма што се однесува на етничките заедници и не добиваат каков било вид помош од државата за зачувување и развој на нивната култура и идентитет.

И оваа година ниту Комисијата за борба против дискриминацијата, ниту која било друга организација не донесе официјален став во врска со состојбата на Македонците во Бугарија, и покрај фактот дека бројот на пресуди против Бугарија во Европскиот суд за човекови права се искачи на 14. Во 30 години демократија ниту една бугарска официјална институција не го стори тоа.

И покрај големиот број препораки од меѓународните тела, бугарските власти упорно продолжуваат да одбиваат да водат дијалог со македонското малцинство.

Република Бугарија направи заеднички напор да го направи невозможно отворањето на ова прашање во рамките на Европската унија.

Поважни настани во текот на годината

На 21 мај и 16 јуни 2021 година, привремената бугарска влада го потврди својот став дека еден од условите за интеграција на Македонија во европските структури е откажувањето на Македонија од македонското малцинство во Бугарија.

Комитетот на министри на седницата одржана помеѓу 7 и 9 јуни ја потврди својата претходно донесена одлука за одбивањето на Бугарија да дозволи регистрирање на македонски организации; имено комитетот, „изрази длабока загриженост поради фактот што повеќе од 15 години по првата во оваа група пресуди, на здруженијата кои имаат за цел „да го постигнат признавањето на македонското малцинство“ упорно им се одбиваат барањата за регистрација и тоа делува како делумно да е дел од поголем проблем и неодобрување на нивните цели“. Комитетот уште еднаш побара аргументите кои беа осудени од Европскиот суд за човекови права (ЕСЧП) да не се користат повторно.

На 20 јули, Комисијата за спречување на дискриминацијата за првпат покрена постапка против дискриминација извршена врз Македонците од страна на бугарски политичари, со тоа што утврди дека жалбата поднесена од македонските организации е „прифатлива“.

Во септември и октомври во Бугарија се одржа попис на населението. Пописот беше спроведен на извонреднонепрофесионален начин, што фрла сериозен сомнеж врз неговите сè уште необјавени резултати, барем што се однесува до македонското малцинство.

На 22 октомври 2021 година, бугарската влада одговори на Петтиот извештај на Консултативниот комитет на Рамковната конвенција за заштита на националните малцинства во врска со нивната посета на Бугарија. И покрај тоа што во извештајот Комитетот изрази сериозна загриженост за кршењето на правата на Македонците во Бугарија, бугарската Влада целосно ги игнорираше сите критики упатени кон неа. Во својот одговор, Владата воопшто не го спомна македонското малцинство, дури и во контекст на мерките кои се уште не ги усвоила за спроведување на препораките содржани во претходниот, четврти извештај, во врска со членовите 2 и 7 од Конвенцијата, за кои Комитетот редовно ја изразуваше својата сериозна загриженост.

На крајот на октомври 2021 година, по прашање за состојбата на македонското малцинство во Бугарија поставено од Клаудија Тени до Габриел Ескобар, кој е заменик помошник државен секретар на САД и специјален претставник за Западен Балкан, во една од поткомисиите за надворешни работи во Претставничкиот дом на САД, дојде до хистерична реакција во Бугарија со која во целост се негираше постоењето на македонското малцинство и секој збор во одбрана на тоа малцинство се толкуваше како напад врз Бугарија.

На 4 ноември 2021 година на телевизијата Канал 5 во Република Македонија беше емитувано интервју со Красимир Канев, претседател на Бугарскиот Хелсиншки Комитет (БХК), во кое тој објективно го опиша односот кон македонското малцинство во Бугарија. Против Канев се покрена сериозна кампања во бугарските медиуми. Партијата ВМРО-НД поднесе пријави против Канев до јавното обвинителство и до Државната агенција за национална безбедност со образложение дека „зборовите и постапките на Канев и БХК биле насочени против територијалниот интегритет на земјата и се спротивни на бугарскиот Устав, поттикнувале сепаратистички мислења, ставови и постапки“ и се бараше „Канев и членовите и функционерите на БХК да бидат под истрага за изјави и дејствија насочени против територијалниот интегритет на земјата и важечкиот правен поредок“. Тие, исто така, инсистираа да има „истрага за финансирањето на БХК како и за нејзините антибугарски активности“.

Како и во претходната година, прашањето за македонското малцинство во Бугарија беше покренато во Групата за демократија, владеење на правото и основните права во Европскиот парламент. Реакцијата на бугарските европратеници беше жестока.

Во ноември беше објавено истражување за македонските медиуми во периодот од 2019-2021 година од бугарски академици од Фондацијата за хуманитарни и социјални истражувања. Ова истражување утврди дека во македонските медиуми немало говор на омраза пред бугарското вето против Македонија. За жал, досега не е спроведено истражување за говорот на омраза насочен против Македонија, Македонците и македонското малцинство во Бугарија.

Септември-ноември 2021. Бугарскиот претседател, двајцата бугарски премиери, Комисијата за малцинства, министрите за образование, правда и други институции ги одбија барањата на разни македонски организации за средба.

На 25 ноември за прв пат се одржа средба со претседателот на Комисијата за спречување на дискриминација, но резултатите од оваа средба беа негативни (повеќе подолу).

На 3 декември, Комисијата за спречување на дискриминација се обиде да ја отфрли жалбата поднесена од македонските организации која претходно беше прифатена, оспорувајќи ја нејзината легитимност. Ова прашање во моментов сè уште е неразрешено.

НЕГИРАЊЕ НА МАКЕДОНСКОТО МАЛЦИНСТВО, НАЦИЈА И ИДЕНТИТЕТ

Од 1963 година наваму, официјална државна политика и доктрина во Бугарија е да се негирање на постоењето на македонското малцинство. На 29 февруари 2000 година, Уставниот суд промовираше таква политика во сопствената пресуда бр. 1, со која се забрани организацијата ОМО „Илинден“-ПИРИН и оттогаш тоа е еден од главните основи и аргументи за кршење на правото на здружување на Македонците. што дополнително оваа година се преточи во официјална судска практика и норма (види подолу). Во 2019 и 2020 година, овој став беше прогласен за формален услов за интеграцијата на Македонија во европските структури и е една од причините за блокирање на преговорите за членство на Македонија во ЕУ. На 21 мај и 16 јуни 2021 година, преодната влада во Бугарија го потврди ставот дека еден од условите за интеграција во европските структури на Република Македонија е Македонија да се откаже од македонското малцинство во Бугарија[5]

Негирањето не само на македонското малцинство, туку и политиката на негирање на постоењето на било какви малцинства во земјата се користи како причина за одбивање на регистрацијата на малцинските организации, за кои не само судовите туку и политичките партии тврдат дека се насочени против територијалниот интегритет на земја: „Бугарските судови упорно спроведуваат судска пракса да не ги регистрираат таканаречените здруженија на Македонците во Бугарија, имајќи го предвид фактот дека во Бугарија нема малцинства и што правото на здружување не смее да биде насочено против територијалниот интегритет на земјата“. Барањата за признавање на малцинствата се сметаат за „отворено сепаратистички тези“. [6]

Ваквиот став е особено очигледен во однос на реакциите на барањата за признавање на македонското малцинство во Бугарија.

На 31 март 2021 година, партијата НФСБ (која беше дел од на коалиција) објави официјално соопштение против Годишниот извештај на Стејт департментот на САД за состојбата со човековите права во Бугарија, во која беше наведено следното: „Императивно се инсистира Бугарија да го признае постоењето на ‘македонско малцинство’. Ние остро го отфрламе ова и порачуваме дека бугарскиот народ нема да ја предаде својата национална меморија и историја и нема да направи никакви отстапки во однос на прашањето за Македонија. На секоја од своит граница, Бугарија се граничи со свои сонародници“.[7]

На 30 октомври 2021 година претседателот на ВМРО Красимир Каракачанов официјално го изнесе својот став дека „не постои македонско малцинство во Бугарија“[8] ВМРО смета дека барањето за признавање на македонското малцинство „е категорично… антибугарско по својата природа и е спротивно на воспоставениот државен поредок… дека поттикнува антидржавни тенденции, а од друга страна им служи на туѓите, иредентистички тенденции на македонизмот во Скопје. Секој обид за фабрикување на македонско малцинство во Бугарија го сметаме за непријателски чекор против нашиот народ и држава, и како отворено антибугарска политика, насочена против интересите на бугарскиот народ“.[9]

Бугарските европратеници имаа низа на непријателски реакции против поставувањето на прашањето за македонското малцинство во Бугарија пред Европскиот парламент. На 30 ноември Емил Радев го изјави следното: „Не постои македонско малцинство во Бугарија и тоа е став за кој не можеме да имаме никакви компромиси. Очекувам дека сите бугарски колеги во Европскиот парламент едногласно ќе го бранат тој став… и најмало отстапување на оваа тема…. е спротивно на вистината и во суштина претставува неправеден и тенденциозен напад врз нашата држава. Различните толкувања на оваа тема, најблаго кажано, се во спротивност со европските вредности и за нив нема место во дебатите за владеењето на правото во ЕУ.“ „Не можеме да прифатиме да се користат непостоечки термини, како таканареченото ‘македонско малцинство’, да се изврши притисок врз Бугарија во однос на реформите во правосудниот систем во нашата земја или во однос на преговарачкиот процес Македонија за членство во ЕУ“. Самото покренување на ова прашање, според Радев, претставува примена на „двојни стандарди кон нашата земја“ со што „се создаваат нови проблеми“.[10]

Друг бугарски европратеник, Ангел Џамбаски, изјави: „Вакво малцинство не постои во Бугарија и тоа е тема за која не може да има двојни мислења“, поставувањето на ова прашање е „срамна сугестија“ со помош на која „Европскиот Парламент се обидува на Бугарија да и ги наметне тезите на Коминтерната за ‘македонско малцинство’ во Бугарија… Сите флертувања со малцинското прашање, кои произлегуваат од високо европско ниво се на ниво на лаги и манипулации, па дури и намерен напад врз нашата земја“. Тој ги оквалификува како безумни „обидите за создавање на нешто вештачко… штоја изложува бугарската култура и суверенитетот на нашата земја на потсмев“.[11]

Јазикот кој политичката и академската елита го користат да ги опишуваат Македонците и македонскиот идентитет продолжува да биде радикален: на пример, поранешниот министер за култура Петур Стојанович изјави дека  Македонија е случајно создадена држава, нација и јазик, додека професорот Овчаров не можеше да види каква било потреба Бугарија да направи компромис во однос на нејзините барања; имено, според него, „изразот ‘македонски јазик’ не треба да стои никаде во официјалните документи на ЕУ“ и „а Македонија треба да се одрече од поддршката за македонското малцинство и од барањето тоа да биде признаено во Република Бугарија“.[12]

Непопустливата решеност на државата да ги игнорира проблемите на македонското малцинство и да се однесува како тоа да не постои јасно се гледа од категоричното одбивање да се коментираат какви било критики и препораки за тоа прашање содржани во Извештаите на Консултативниот комитет на Рамковна конвенција за заштита на националните малцинства.[13]

ГОВОР НА ОМРАЗА

Иако во текот на 2021 година говорот на омраза беше насочен пред се кон македонската нација и идентитет, отколку конкретно кон македонското малцинство во Бугарија, тој остана на значително високо ниво.

Негирањето на македонското малцинство е основа за говорот на омраза на кој е подложено македонското малцинство. Без таквото негирање, не би биле можни сите други форми на обвинувања упатени против него. Обвинувањата упатени против Македонците, пред се дека се антибугарски елемент, предавници, отпадници, странски агенти и непријатели на нацијата кои ја загрозуваат нејзината унитарност и суверенитет и територијален интегритет, се темелат конкретно на тврдењето дека такво малцинството не постои, а сите тврдења за спротивното може да се толкуваат само како непријателски чин и предавство на државата и нацијата.

Односот кон Македонците како кон сепаратисти и непријатели на државата несомнено сее омраза кон нив кај мнозинството граѓани.

Еден од начините преку кои се наметнуваат стереотипи за Македонците е употребата на термини наменети за оцрнување на македонската нација, малцинство, идентитет и правото на самоопределување. За да се постигне оваа цел, наместо да се користат правилните термини, се користат изрази како „македонизам“, „македонисти“ и слични на нив, што сугерира дека во овој случај не се работи за прашање за етничка припадност, самоопределување и идентитет, туку за лица кои прифатиле вештачка идеологија. Сепак, честопати се смета дека и ова не е доволно, па овие концепти треба да бидат дополнети со уште повеќе негативни конотации.

„Македонизмот“ се смета за антибугаризам.

На 22 јуни 2021 година, Мартин Минков, долгогодишен дописник на БНП од Скопје, изјави: „Македонизмот како идеологија врз која се гради, конструира и одгледува националниот идентитет од другата страна на границата, е синоним за антибугаризам. . Добро е да се знае тоа“.[14]

Методиј Иванов во текстот „Реквием за македонизмот“ од 24 март 2021 година го обвини „македонизмот“ дека е куп „лаги и фалсификати“ и „репресија врз македонските Бугари“, тврдејќи дека „сега поседуваме два сребрени куршуми со кои можеме да ги сотреме вампирскиот дух на македонизмот“.[15]

Дури и либералните експерти не гледаат проблем во справувањето со „македонизмот“ или „македонистичката идеологија“, туку само изразуваат жалење што тоа се претвори во меѓудржавен проблем со Македонија. Андреј Врапчев, експерт за меѓународна безбедност, на програмата „Бизнис старт“, емитувана на 17 јуни 2021 година и водена од Христо Николов изјави: „Ние влеговме во судир со народот и меѓу народите, а не во судир со оваа идеологија, со македонизмот. Тоа е главниот проблем“.[16]

Секој позитивен развој на настаните или внатрешна интервенција во одбрана на македонското малцинство се смета за навреда и поддршка на (објективно непостоечкиот) сепаратизам, додека самите постапки на Македонците во одбрана на нивните права се сметаат за злонамерни и поттикнати од омраза кон Бугарија и Бугарите.

На 12 март 2021 година „Факти“ објави текст во кој се тврди дека „вревата што ја крева ОМО Илинден… е со низок стандард и му штети на демократскиот развој на регионот….. Македонистите, Омоистите и Александар Македонистите треба да погледнат кон Каталонија и да сфатат дека јуришаат на ветерници“, дека Сорос дава пари за антибугарски цели и дека „овие средства доаѓаат во рацеет на македонистите, чии глави се полни со недостижни проекти за автономија“, со неоправдано се остава впечаток дека Македонците во Бугарија имаат сепаратистички цели. Понатаму, се тврдеше дека Македонците во Бугарија „за да продолжат да работат на оваа основа, сметаат дека е од витално значење да го отфрлат бугарскиот јазик, да го оцрнат бугарскиот етникум и да го поттикнат непријателството што Тито го создаде против Бугарија“.[17 ]

Оваа омраза добива форма на јавно омаловажување на Македонците. На 15 септември 2021 година бугарскиот европратеник Ангел Џамбаски преку Радио Фокус ги нарече луѓето со македонска свест; „Мала група составена од неколку преостанати пијани дегенерици од Пиринска Македонија, кои биле преобратени од поранешните југословенски тајни служби за да се идентификуваат поинаку од бугарскиот начин, и од кои, десет луѓе имаат вкупно пет заби“. [18]

Ваквиот говор на омраза не наидува на отпор или осуда, туку е прифатен како нормален и исправен. Не постојат ефикасни алатки и лекови за да се спротивставиме на ваквиот говор на омраза.

ПОВРЕДА НА ПРАВОТО НА Здружување

На 7-9 јуни 2021 година, Комитетот на министри ја усвои Резолуцијата Х46/9 со која ја обврза Бугарија да развие јасни критериуми за регистрација на организации.[19] Ова е последната во низата одлуки во рамките на засиленото следење на состојбите во Република Бугарија поради нејзиното одбивање во неколку наврати да регистрира организации на бугарски граѓани со македонска самосвест. И покрај тоа, следеа нови случаи на одбивање на барања за регистрирање, а досега бараните критериуми се уште не се определени.

Аргументацијата што се користи во случаите на ваквите одбивања на барања за регистрирање беше разгледана и осудена и осудувана неколку наврати во ЕСЧП и во Комитетот на министри, и неколкупати и беше посочено на бугарската Влада дека треба да престане да ја користи таквата аргументација. Нејзиното основно тврдење е дека македонската етничка заедница не постои и дека да се зборува за постоење на македонско малцинство претставува активност насочена против суверенитетот и територијалниот интегритет на Бугарија и унитарноста на нацијата, и покрај тоа што македонското малцинство во минатото било официјално признато и ги уживалo своите права. Втора причина што се наведува е толкувањето дека организациите кои бараат признавање, како своја примарна цел, имаат одбрана на интересите и правата на луѓето кои припаѓаат на соодветната етничка припадност (македонската), што претставувало повреда на принципот на еднаквост меѓу граѓаните и наводно било насочено против правата и интересите на преостанатите граѓани.

Трет аргумент што се користи е погрешното претставување на целите на организацијата и секогаш да се тврди дека македонските организации требало да се обидат да побараат регистрација по друг основ; имено, ако тврдат дека се политичка партија, попрво требало да се третираат како невладина организација, или ако се организација со општествено полезна цел, тогаш се наведува дека нивните цели се цели на политичка партија и требало да аплицираат како таква, а ако се организации што побарале регистрација за одредена приватна цел, тогаш тие требало да побараат да бидат регистрирани како организации со општествено корисна цел. Сличен пристап се применува и во однос на начинот на финансирање на организацијата; доколку во барањето за регистрација се предвидени дополнителни средства за финансирање, тогаш тоа се смета за недозволиво, а доколку не се предвидени, тоа претставува фатален пропуст во апликацијата. На крајот, се користат формални основи кои често содржат фактички невистинити тврдења. Дополнително, и покрај фактот што Стразбур во неколку наврати го критикуваше овој пристап и даде соодветни препораки, Агенцијата за регистрации на Бугарија одбива да го смени својот начин на дејствување или да даде можност да се исправат „формалните грешки“ како што е пропишано со закон, и директно го одбива регистрирањето на организациите.

Оваа година беа воведени нови елементи на праксата на бугарските судови насочена против организациите на Македонците:

1. Им се забранува на македонските активисти да имаат за цел промена на државните политики кои се однесуваат на малцинствата, третирајќи го тоа како „наметнување обврска на државата“, што според нив е основа за одбивање на регистрацијата.

2. Апликациите кои судот генерално ги третира како неуставни и опасни за единството на нацијата (како што е секое тврдење дека постои македонско малцинство и секое барање за заштита на неговите интереси или идентитет) сега почнаа да се третираат и како „неправилности“ во документацијата на организацијата, што ја оневозможува регистрацијата. Ако организацијата бара регистрација за прв пат, овие барања се оценуваат како непоправливи и како основа за одбивање на барањето, додека ако организацијата се обидува да ја обнови својата регистрација, тие се сметаат за „неправилности“ кои не се поправени и претставуваат основа за задолжителна одбивање.

3. Казнување на македонските организации кои се жалат на одлуките на Агенцијата за регистрации со тоа што ги принудуваат да ги платат трошоците на Агенцијата за „правни консултантски услуги“.

ОМО „Илинден“

ОМО „Илинден“ е организација која не може да се регистрира веќе 30 години, и покрај низата пресуди на ЕСЧП и одлуки на Комитетот на министри во нејзина полза. Сите понатамошни обиди да обезбеди регистрација исто така се одбивани. Откако Апелациониот суд во Софија на 11 декември 2020 година ја потврди одлуката за отфрлање на барањето за регистрација на организацијата, организцаијата повторно поднесе нови барања за регистрација, на 2 април 2021 година и на 5 април 2021 година, и беше повторно одбиена од Агенцијата за регистрации со решение бр. 2021040320929 /05/04/2021г. За оваа одлука беа наведени следните основи: целите на организацијата беа оценети дека се се однесуваат на општото добро на општеството, а не како цели на организација за приватна цел. Ова се прави без притоа да бидат дадени конкретни аргументи, и во спротивност со обврските зададени од Комитетот на министри да се прекине злоупотребата на таквите аргументи. Се тврдеше дека „во статутот на здружението, целите на организацијата се заменети со обврски кои и се наметнуваат на државата“. Ова значи дека треба да се негира правото на која било организација да работи на промена на која било официјална државна политика.. Судот посочи на формални административни пропусти, пропусти кои се непостоечки или невистинити, како и на пропусти кои се во спротивност со законот, и може да се најдат кај стотици организации, на кои им се прифатило барањето да се регистрираат.[20] Според веќе вообичаената пракса, не беше дадена можност да се поправат формалните административни грешки.

Организацијата се жалеше на одлуката за одбивање на регистрацијата во Окружниот суд во Благоевград и на 29 мај овој суд ја потврди одлуката на Агенцијата за одбивање на регистрацијата со пресудата бр. 29, донесена од судијката Миглена Јовкова. Судот отфрли дел од формалните забелешки на Агенцијата, но прифати други забелешки што се спротивни на судската практика во Бугарија, и покрај тоа што постојат стотици организации кои се регистрирани по слични основи. Судот исто така без аргументација прифати дека целите на организацијата биле соодветни за организација која работи за општествена полза, а не за приватна цел. На 7 јуни организацијата поднесе жалба до Апелациониот суд во Софија.

На 18 август, Апелациониот суд во Софија, со кој претседаваше судијката Људмила Цолова, ја донесе пресудата бр. 544 со која се потврди одбивањето на барањето за регистрација. Судот утврди дека „судот е должен самиот да изврши проценка на содржината на статутот на организацијата, без формално да се ограничи само на целите наведени во статутот и на средствата за нивно постигнување, бидејќи само на тој начин може да се утврди вистинската волја на основачите на организацијата и да се види дека таа не е во спротивност со законот“ (стр. 2). Со тоа судот ја продолжи традицијата на македонските организации да им припишува непостоечки и недекларирани цели кои го олеснуваат одбивањето на барањата за регистрација.

Судот укажа на различните цели на организацијата – имено, да ги брани интересите на припадниците на македонското малцинство, нивната култура и идентитет – со што се создавал „впечаток за присуство на малцинска македонска етничка заедница на територијата на Република Бугарија која е лишена од нејзините права или чии права се прекршени, со што се стои наспроти преостанатиот дел од бугарското граѓанство и на оние кои претрпеле репресија од државата, поради што основањето на здружението со такви цели води кон создавање поделба во нацијата и кон предуслови за етнички судир, што е во спротивност со Уставот на Република Бугарија“. Врз основа на тоа, судот смета дека случајот потпаѓа под одредбите пропишани во став 2, член 11 од Конвенцијата за одбрана на човековите права (страница 3), и покрај фактот што Бугарија во неколку наврати е осудена од страна на ЕСЧП затоа што одбива да ја регистрира организацијата. Пресудите на ЕСЧП јасно укажуваат дека таквите случаи не спаѓаат во горенаведените исклучоци и дека нерегистрирањето на организацијата претставува директно кршење на човековите права.

Организацијата поднесе ново барање за регистрација на 16 ноември 2021. На 17 ноември 2021 година Агенцијата за регистрации ја одби регистрацијата во Решение бр. 20211116143951/17/11/2021. Првиот аргумент што се користеше за одбивање на регистрацијата беше дека целите на организацијата „и наметнуваат обврски на државата, што е недозволиво и оттаму не се дозволува регистрација“. Имено, Агенцијата како такви обврски ги сметаше следниве цели: „Македонскиот јазик и историја да се воведат на основно и средно образование во Бугарија, во согласност со Конвенцијата за борба против дискриминација во областа на образованието, Бугарија да обезбеди директен пренос. на радио и телевизиски програми на македонски јазик од Република Македонија, Македонците во Бугарија да имаат пристап до бугарскиот печат, радио и телевизија“. Тоа претставуваше нов тип на аргументација која во пракса им забранува на македонските активисти да имаат за цел промена на државната политика во однос на малцинствата. Второ, дека овие цели не се соодветни за организации формирани за приватни цели, туку за организација за општествено корисни цели. Трето, уште еднаш се повтори лажната изјава дека организацијата е формирана на етничка основа. Четврто, дека „организацијата е насочена кон одредена група на луѓе, чии членови се државјани на државата и поседуваат посебни религиозни, јазични, културни и други карактеристики што ги разликува од мнозинството население. Токму затоа истакнувањето на такво малцинство преку формирање на организација – здружение со неекономски цели чија намера е да ги задоволи нивните специфични потреби, во суштина, нема за цел да ги заштити нивните права, со тоа што тие права не се разликува од оние на другите граѓани… и како таков е насочен кон единството на нацијата.“[21]

Одбивањето беше обжалено пред Окружниот суд во Благоевград кој на 1 декември 2021 година ја донесе пресудата бр. 77 од судијата Атанас Иванов. Главниот аргумент на Организацијата беше „дека Агенцијата за регистрации има изнесено дискриминаторски размислувања за одбивањето кои не се во согласност со законот. Беше посочено дека одбивањето се заснова на дискриминација бидејќи се заснова на етничкиот идентитет на основачите и поврзаната со оваа цел на здружението – заштита на правата на Македонците во Бугарија.“[22]

Судот утврди дека организацијата во својот устав посочила „седум цели кои се поврзани со заштитата на правата на македонското малцинство“ кои „не се во согласност со законот“. Потоа, судот го постави следното прашање „дали постои македонско малцинство во Бугарија и дали македонски национален идентитет е признат од Република Бугарија за да се прифати дека овие цели не ја загрозуваат националната и социјалната безбедност?“. Судот утврди дека „правото на здружување е неотуѓиво човеково право, но не и кога тоа го загрозува општествениот поредок во земјата“ и дека „дел од целите не се јасно формулирани и може да се толкуваат двосмислено“, дополнително на тоа дека „на државата – Република Бугарија и се наметнуваат обврски, што е целосно недозволиво и што уште повеќе во суштина не може да се наведе како цел на здружението“. Со тоа, одбивањето беше потврдено.[23]

Здружение на репресирани Македонци во Бугарија, жртви на комунистичкиот терор.

На 28 мај 2020 година здружението отпочна процес против Бугарија пред ЕСЧП поради одбивањето на барањата за регистрација, и поднесе барање до Агенцијата за регистрации во кое се осврна токму на ова прашање, но доби уште еден негативен одговор на крајот на годината, со наведени причини кои беа критикувани во неколку наврати од страна на ЕСЧП и Комитетот на министри, вклучително и дека целите на здружението се соодветни на политичка партија и дека целта на здружението не е да ги застапува сите кои биле репресирани, туку само репресираните лица со македонска самосвест – и покрај тоа што се работи за лица осудени токму поради нивната македонска определба. Одбивањето на регистрацијата беше обжалено во Окружниот суд во Благоевград.

На 21 јануари 2021 година, Судот во Благоевград со пресуда бр. 6/21/01/2021 година од судијата Николај Грунчаров ја потврди одлуката на Агенцијата за регистрации да се одбие регистрирањето на ова здружение. Судот утврди дека целите на Здружението, „имено, одбрана на правата и правните интереси на Македонците репресирани во времето на комунистичкиот режим поради нивната македонска свест и самоопределување, како и нивните активности за одбрана на правата и слободите на Македонците во Бугарија“, „зачувувањето и популаризацијата на македонското културно наследство“, „заштита, реставрација и изградба на споменици поврзани со македонското минато и наследство“ (судот користеше италик букви во сите места каде што се споменува било што македонско!) „се категорично во спротивност со одредбите од став 2, член 44, од Уставот на Република Бугарија кој се однесува на извршување на ‘активности насочени против суверенитетот, територијалниот интегритет. на земјата и единството на нацијата’“. Намерата на здружението „да ги брани правата и интересите на Македонците кои беа репресирани во времето на комунистичкиот режим, но „врз основа на нивната македонска самосвест и самоопределување“, е израз на нивната желба да се разгори национално непријателство врз етничка основа што го прекршува принципот на еднаквост на граѓаните на Бугарија и поради таа причина е забрането основање на таква организација“. (стр. 7) Тоа што Здружението како членови би примило само „лица кои биле ‘репресирани поради нивната македонска свест и самоопределување’ (ова тврдење на судот е невистинито бидејќи здружението е отворено за сите видови на бугарски физички и правни лица) – ‘претпоставува здружување врз основа на етничка припадност’ што ‘би резултирало со повреда на правата и правните интереси на останатите бугарски државјани’ (стр. 7) (ова тврдење беше изнесено без приложување на никаков доказ и во спротивност со „основните принципи“ на Уставот, имено ( Член 6) – дека „секое ограничување на правата е недозволиво… врз основа на нечие членство во етничка група“ и (член 5) – дека „Меѓународните договори … се дел од внатрешното право на земјата. Тие имаат приоритет над оние норми на внатрешното законодавство што им противречат“). Ова се дел од обврските што Бугарија ги има да го усогласи своето законодавство со законодавството на ЕУ од пред 2007 година, а кои не се исполнети. Судот утврди дека одредбата за одржување состаноци и демонстрации се „активности што се соодветни на политичка партија… што само по себе е независен основ да се одбие барањето за регистрација“ (стр. 7), додека од друга страна оцени дека целите и средствата за нивно постигнување не соодветствуваат со оние на организација формирана за приватна цел (страница 6).

На 04 мај 2021 година претседателот на организацијата Стојан Герасимов Василев поднесе жалба до Софискиот апелационен суд поради доцнење со донесувањето на решението, но по тоа не било постапено.

На 31 мај 2021 година, речиси два месеца по поднесувањето на жалбата во врска со одложувањето, беше донесена пресудата бр. 320 на Апелациониот суд во Софија, од судијата Иво Димитров. Со оваа пресуда се потврдија одлуките за одбивање на регистрација од страна на Окружниот суд во Благоевград и Агенцијата за регистрации врз основа на следното образложение: „Република Бугарија е унитарна и еднонационална држава… во согласност со претходно наведеното, овие тези, кои дејствуваат како објективен правен кодекс, а со тоа и општествениот поредок заснован врз нив во Република Бугарија, не признаваат дека во оваа земја, која е еднонационална и унитарна држава, како што беше посочено претходно, постојат правно пропишани, односно е заштитени и/или гарантирани малцинските права за кое било малцинство, засновано и/или одредено или самоопределувано на етничка/национална основа, вклучително и за група како што се Македонците… Врз основа на гореспоменатото и доставените поднесоци, како и врз наведеното во Статутот на Здружението-жалител, со оглед на неговиот статус на непостоечки субјект, правно нерегулиран, непризнат и уште повеќе непризнат од државата, и врз основа на нејзиниот објективен правен (вклучувајќи го и нејзиниот јавно правен) поредок, но и експлицитно она што е објективно напишано во истиот Статут, имено како македонска организација и експлицитно како организација на етничко малцинство, во тие околности, со оглед на неговото присуство во унитарна и еднонационална држава, во која бара да биде регистрирано како Здружение врз основа на Статут во која се обидува да ги спроведува своите активности, судот смета дека регистрацијата е очигледно неприфатлива. Соодветно на ова, се смета за неприфатливо барањето за регистрација во соодветниот регистар, односно регистрација според Законот за непрофитни правни лица (ЗЈУЛНТС) и Законот за трговски регистар и регистар на непрофитни правни лица (ЗТРРЈУЛНТС) и соодветните регулаторни нормативни акти со кои се имплементираат“ [24].

Освен тоа, судот оцени дека тврдењата за постоење на македонско малцинство и намерата на здружението да брани одредени права и да решава проблеми поврзани со неговите членови, се „обид за ограничување на правата на другите граѓани на Република Бугарија кои не тврдат дека имаат македонско потекло, македонска свест и/или…припаѓаат на етничко македонско малцинство во Бугарија како што се тврди дека постои во статутот на здружението на жалителот“. Згора на тоа, судот дојде на мислење дека „во пракса… се доаѓа до негирање на во основа истите права /како тип-субјективни граѓански права/ за сите други правни лица“ и претставува „уникатна ‘обратна’ дискриминација која се врши врз сите преостанати правни лица – физички лица кои не поседуваат или не ги наведуваат оние карактеристики кои се одобруваат во основачката документација на здружението и кои се засноваат на етничко потекло и/или свест, лични/етнички/национални и самоприпишани карактеристики“.

На 27 јули 2021 година, Агенцијата за регистрации официјално го достави своето последно одбивање (№ 20210726111922/27/07/2021г.) на барањето за регистрација на Здружението на репресирани Македонци во Бугарија, жртви на комунистички терор – кое беше создадено од луѓе кои отслужиле казни во бугарските затвори поради нивната македонска самосвест и самоопределување. Здружението повеќе од една деценија залудно се обидуваше да добие регистрација. Основите што ги изнесе Агенцијата го вклучуваа ставот дека целите наведени во точка 1, став 1, член 2 од Статутот на Здружението, имено, „одбрана на правата и законските интереси на Македонците, репресирани во времето на комунистичкиот режим поради нивната македонска самосвест и самоопределување, како и нивните активности за одбрана на правата и слободите на Македонците во Бугарија“ и „зачувувањето и популаризацијата на македонското културно и историско наследство“ (точка 2, став 1, член 2 од Статутот) и средствата за нивно постигнување, имено „заштита, реставрација и изградба на споменици поврзани со минатото и наследството на Македонија“ (точка 2, став 2, член 2 од Статутот) преку „активности насочени кон заштита на правата. на Македонците-жртви на репресија за време на комунистичкиот режим“ (точка 3, став 2, член 2 од Статутот) и другите цели беа оценети од Агенцијата како „контрадикторни на она што е утврдено со одредбите од став 2, член 44 од Уставот на Република Бугарија, со тоа што предвидува спроведување на „активности насочени против суверенитетот, територијалниот интегритет на земјата и унитарноста на нацијата“. да бидат активности кои се изречно забранети со наведената уставна норма. Меѓу основните цели на здружението е заложбата за одбрана на правата и интересите на Македонците, репресирани во времето на комунистичкиот режим, но „врз основа на нивната македонска свест и самоопределување“, што е израз на желба за разгорување национално непријателство, на етничка основа, во спротивност со принципот на еднаквост меѓу граѓаните на Република Бугарија и како такво е забрането формирање на таква организација.

Понатаму, ова здружение беше обвинето дека е формирано врз етничка основа и дека неговиот начин на работа наликува на „активностите кои ги презема класична политичка партија“.

Според Агенцијата, сите овие „неправилности“ биле од таква природа што не било соодветно да се дадат насоки за отстранување на неправилностите и таа пристапила кон директно одбивање на барањето за регистрација.[25]

На 8 октомври 2021 година, со пресудата бр. 59, Окружниот суд Благоевград го потврди одбивањето издадено од Агенцијата.

Агенцијата пред судот го изнесе аргументот дека барањето за регистрација е идентична со претходното барање поднесена од оваа организација кое веќе е одбиено одбила, по што организацијата не ги направила потребните измени „поврзани со неусогласеноста на целите и средствата. за нивното постигнување посочено во Уставот“ и како такво следи ново одбивање.

Ова во пракса значи дека македонските организации нема да можат да добијат регистрација се додека не се откажат од тврдењето дека постои македонско малцинство и идентитет, со свој јазик, култура и историја, како и да се откажат од целта да работат во корист на ова малцинство. Токму во тоа се состојат „критиките“ и „неправилностите“ посочени од Агенцијата.

Исто така, „според судот, во целите наведени во статутот се гледа дека активностите на здружението се насочени против единството на нацијата“. Судот утврди дека наведените цели како „зачувување и популаризација на македонското културно и историско наследство, реставрација и изградба на споменици поврзани со македонско минато и иднина… заштита на правата на Македонците… одржување на предавања, разговори и поднесување извештаи… организирање регионални македонски собири, одбележување на историски датуми и настани… собирање историски материјали, спомени и архивски материјали… евидентирање, зачувување и популаризација на македонските фолклорни богатства и друго, дека овие наведени активности … се активности за кои судот оцени дека се насочени против единството на бугарската нација“ и како такви се неуставни. Судот исто така се повика…на фактот дека идентична одлука донесена од него веќе била потврдена од Апелациониот суд во Софија во пресудата бр. 320/31/5/2021. Тоа тврдење, исто така, укажува дека негирањето на македонското малцинство и одлуките за одбивање регистрација на неговите организации станаа нормална судска практика и норма.

Судскиот систем иницираше и нова практика на казнување на македонските организации доколку се жалат на одлуките со кои се одбиваат нивните барања. На репресираните Македонци судот им наложи да ги платат трошоците на Агенцијата за регистрација за „такси за правна консултација“.[26]

Македонски клуб за етничка толеранција во Република Бугарија

Оваа организација во 2020 година го доби случајот што го покрена пред ЕСЧП поради одбивањето на бугарските институции да ја регистрираат организацијата. Истата година, организацијата повторно се обиде да добие регистрација, но на 17 ноември 2020 година беше одбиена од Агенцијата за регистрации која тврдеше дека желбата на здружението да ги брани правата на Македонците во Бугарија е чин насочен против интересите и правата на преостанатите граѓани, на Бугарија и дека нејзините цели не биле само противуставни, туку карактеристични за политичка партија и исто така не се во согласност со активностите на организација формирана за приватна цел, туку за доброто на општеството. Одбивањето беше обжалено во Окружниот суд Благоевград кој на 02 јануари 2021 година ја потврди одлуката на Агенцијата.

Пресуда бр. 8 од 01.02.2021 година на Окружниот суд Благоевград

Судот во Благоевград во целост ја потврди одлуката на Агенцијата за регистрации и одби да ја испочитува пресудата на ЕСЧП, па дури не сакаше ниту да ја спомне. Судот утврди дека целите на организацијата – да ги брани „човековите и малцинските права на Македонците и другите етнички малцинства во Бугарија, во согласност со Рамковната конвенција за заштита на националните малцинства“ и средствата за нивно постигнување – имено, „ зачувување, развивање и пренесување на историската вистина за македонското прашање на идните генерации и спроведување активности за негово решавање во согласност со концептите развиени од Европската Унија“ и „спроведување активности за заштита на правата. на Македонците“, а особено „заштитата на човековите и малцинските права на Македонците и другите етнички малцинства во Бугарија“ – се во спротивност со став 2, член 44 од Уставот на Бугарија, бидејќи предвидуваат „вршење на активности насочени против суверенитетот, територијалниот интегритет на земјата и единството на нацијата“. Дополнително, судот утврди дека целите на организацијата „ја најавуваат можноста да се разгори национално непријателство на етничка основа и да се прекрши принципот на еднаквост на граѓаните на Република Бугарија, поради што формирањето на таква организација е забрането“ (стр. 6). Судот во овој случај се повика на повеќе одлуки на софискиот Апелациски суд според кои „Во Бугарија не постои македонско етничко малцинство… и затоа претставување на такво малцинство преку организација… чија цел е да ги задоволи нивните специфични потреби и во суштина не се стреми да ги заштити нивните права со тоа што тие не се разликуваат од правата на другите граѓани… е насочена против единството на нацијата“ (страница 7).

Понатаму, судот утврди дека тоа што организацијата ќе ги застапува „само лицата ‘репресирани поради нивната македонска свест и самоопределување’“ (нешто што е фактички неточно тврдење на судот – бидејќи сите бугарски државјани можат да бидат членови на организацијата) значело дека здружението се формираше на етничка основа и дека затоа правото на основачите да основаат таква организација со целите наведени во статутот ќе се оствари „со кршење на правата и законските интереси на другите бугарски граѓани кои не ги делат целите на здружението и методите за нивно постигнување“. Следствено, судот утврди дека е неприфатливо „предмет на заштита да не се правата и законските интереси на сите бугарски граѓани, репресирани во времето на комунистичкиот режим, туку само на оние граѓани со „македонска самосвест и самоопределување (стр. 6,7) без објаснување на кој начин тоа претставува проблем, со кој закон се коси и како на кој било начин ги поткопува правата на другите граѓани да создаваат свои организации за заштита на нивните интереси. За судот очигледно не е проблем што ниту една од регистрираните партии во земјата на кој било начин не ги штити интересите на бугарските граѓани со македонска самосвест, но смета дека е неприфатливо истите тие граѓани да создаваат организации за заштита на нивните интереси. Македонците имаат право само да ги штитат интересите на другите, но во никој случај не можат да ги заштитат своите. Во пракса, судската практика и теорија во Бугарија забранува заштита на интересите на бугарските граѓани со македонска свест.

Судот одби да расправа за Рамковната конвенција за националните малцинства цитирана во Статутот на организацијата со оглед дека „правна дефиниција за концептот ‘национално малцинство’ не е дадена во бугарскиот правен систем, а истото образложение го примени и врз Рамковната конвенција ратификувана од бугарската држава“ (стр.7).

Против пресудата на судот беше поднесена жалба пред Апелациониот суд кој на 06 август 2021 година ги потврди решенијата за одбивање на регистрација.

Пресуда № 339 од 08.06.2021 година на Апелациониот суд во Софија, со која претседава Људмила Цолова.

Апелациониот суд во својата пресуда „заклучи дека пресудата е полноважна и прифатлива. Жалбата изјавена против пресудата е неоснована. Сегашниот состав на советот целосно го дели образложението употребено од Окружниот суд Благоевград“. Судот примени пристап кој често се користи против македонските организации, со тоа што одби да ги прифати како автентични наведените цели на здружението, и напротив, се обиде самиот да ја утврди „вистинската волја на членовите основачи која не смее да биде во спротивност со законот“, без да се занимава со фактот дека се работи за новосоздадена организација која немала можност да организира било активности и нема друг начин да се утврди кои се тие други „вистински“ мотиви на организацијата, освен оние кои се слободно изразени од основачките членови. Апелациониот суд утврди дека спомнувањето на што било македонско, малцинско, македонска историја и интереси „создава впечаток за постоењето на македонско етничко малцинство на територијата на Република Бугарија на кое му биле одземени или му биле погазени правата, кое е во спротивност со другите бугарски граѓани и кое е репресирано од државата. Таквата етничка припадност објективно не постои како посебна и утврдена група на луѓе, како група која поседува религиозни, јазични, културни и други карактеристики кои ги разликуваат од другите делови на населението во земјата. Со оглед на овие околности, формирањето на организацијата со целите и средствата за нивно постигнување наведени во неговите конститутивни акти, во суштина претставува стремеж за вештачко создавање, наметнување и прикажување на идејата дека постои во одреден дел од бугарското население етничка самосвест, која се разликува од националната самосвест, која историски не се развивала и чии права, и покрај тоа што е прокламирано во член 6 од Уставот на Република Бугарија за еднаквоста на сите граѓани, треба да добијат посебна заштита. Ова ги карактеризира целите што ги следи организацијата кои се насочени кон создавање поделеност во нацијата и создаваат предуслови за етнички конфликт кој го загрозува територијалниот интегритет на земјата, што е во спротивност со забраната наметната од став 2, чл. 44 од Уставот на Република Бугарија“. Со таа изјава судот во пракса го прогласи самиот чин на македонското самоопределување и свест и сите дела врз основа на нив за непријателски кон државата.

Судот даде извртено толкување на активностите за заштита на правата на македонската етничка група која објективно постои, и која во минатото беше официјално признаена во Бугарија, како „активности чија идеолошка ориентација се обидува да создаде, наметне и потврди постоење на посебна група на луѓе како посебна етничка група со свој интерес, место и улога во бугарското општество, што се разликува од друг дел од него“. Ваквите активности ги прогласи за карактеристични за политичка партија.

Судот безмилосно одби да ја земе предвид пресудата на ЕСЧП и го забележа следното: „Пресудата на ЕСЧП од која жалителот извлекува аргументи во однос на оправданоста на неговата жалба и која со својата изјава ја презентирал на службеното лице кое решавало за регистрација, не може да се смета како соодветен доказ што ги потврдува фактите релевантни за случајот… Дури и да се прифати како соодветен доказ, тоа само по себе не го одредува исходот од барањето за регистрација бр. 20201116160243/ 17/11/2020, бидејќи се однесува на околности релевантни за одбивање на барање за регистрација на здружение со слично име и статут издадено во 2013 година“. Судот, исто така, одби да земе предвид дека Статутот и целите на здружението во 2013 година, како и сега, се идентични и дека пресудата на ЕСЧП во пракса донесе одлука против речиси сите исти аргументи користени тогаш и сега од бугарските судови.

Здружение за заштита на основните индивидуални граѓански права

Откако беше регистрирано од страна на Агенцијата за регистрација на Благоевград во согласност со потврдата бр. 20190830112508/30/08/2019 година, Окружниот суд Благоевград, врз основа на пресуда бр. 903267/20/07/2020 на судијката Анета Илинска, ја укина регистрацијата на Здружението за заштита на основните индивидуални граѓански права, користејќи ги веќе добро познатите причини: имено, дека македонска етничка припадност не не постои, дека ова претставува обид за промена на унитарниот карактер на земјата, дека директно одбивање на барањето е соодветно во овој случај и дека целите и средствата за нивно постигнување се во спротивност со одредбите од член 44 од Уставот на Република Бугарија.

Апелацискиот суд во Софија со кој претседаваше Цветко Лазаров, врз основа на решението 181.20.01.2021 година, ја потврди наредбата издадена од Окружниот суд Благоевград од 26 август 2020 година и го врати предметот на Окружниот суд Благоевград за воспоставување рок за поднесување жалба против пресудата од 20 јули 2020 година. Судот утврди дека судската пресуда не му била навремено соопштена на обвинетиот. Со протоколарна одлука на Окружниот суд Благоевград на судијката А. Илинска на 16 декември 2021 година не беше постапено по барањето за враќање на предметот. По пат на приватна жалба поднесена на 23 декември 2021 година, оваа пресуда е обжалена до Апелациониот суд во Софија. Случајот во моментов е во тек.

ВОЗНЕМИРУВАЊЕ НА МАКЕДОНСКИ АКТИВИСТИ

Славчо Павлов од селото Долно Спанчово, во областа Сандански, кој и во минатото имаше сериозни проблеми со властите поради тоа што во својот дом го истакнал македонското етничко знаем, кое впрочем не е знаме на друга држава или на политичка партија (видете го нашиот извештај од 2016 година: //www.omoilindenpirin.org/news/2017/may31_b.php), повторно имаше проблеми со властите. Знамето било симнато, а Павлов тој својот ѕид направил цртеж од истото знаме. Притоа тој не прекршил ниту еден закон и до неодамна немал никакви проблеми со властите во врска со ова прашање. На почетокот на пописот на населението (на 3 и 9 септември 2021 година), тој во два наврати бил посетен од претставници на властите, вториот пат од тричлена комисија составена од општинскиот инспектор Георги Гетов и полицајците Веселин Крустев и Стојан Гонгов. Тие му побарале да го избрише знамето или да го премести на друго место каде што нема да може да се види. Нивната причина за тоа беше затоа што тоа е знамето на ОМО „Илинден“-ПИРИН (што не соодветствува со вистината), единствената партија која ги брани правата на македонското малцинство во Бугарија, чија регистрација беше поништена, и покрај пресудата во нивна полза на Европскиот суд за човекови права во Стразбур од 2005 година. На Павлов му бил даден документ со следниот текст: „Истакнувањето на знамето на ОМО Илинден – ПИРИН на фасадата над РАК „Пирин“ и над канцеларијата на градоначалникот во селото претставува противуставен акт. Павлов се предупредува (нечитливо) дека мора да го отстрани знамето во рок од 7 (седум) дена, во спротивно ќе одговара кривично од надлежните органи. Се бара да се појави во просторијата бр. 311 на Општинскиот инспекторат во Сандански. Славчо не се одзвал на барањето.

Ловџиите од градот Гоце Делчев имаат ловечки дом во месноста Папазчаир каде престојуваат додека ловат. Д. Гургавелов, кој е брат на водачот на организацијата Антички Македонци Иван Гургавелов, на покривот на ловечкиот дом го поставил знамето со сонцето од Кутлеш – кое Македонците го сметаат за нивен етнички симбол. Адвокатката Лидија Герова, која е истакната членка на националистичката партија ВМРО, а е и самата ловџијка, го видела знамето и побарала од Гургавелов да го симне. Тој одбил да го стори тоа, а таа потоа пошла кај градоначалникот на градот Гоце Делчев, Валери Сарандев, кој е претседател на ловечко-риболовното друштво „Сокол“. Таа го пријавила Гургавелов и побарала помош од Сарандев знамето да биде отстрането. Знамето не припаѓа на ниту една држава или партија и неговото поставување не е незаконско. Проблемот настана затоа што знамето го користат Македонците и беше мотивирано од желбата да се спречи секој обид на Македонците јавно да ги истакнат нивните симболи.

СПРОВЕДУВАЊЕ НА ПОПИСОТ ВО БУГАРИЈА ВО СЕПТЕМВРИ – ОКТОМВРИ 2021 ГОДИНА

Околности под кои беше спроведен пописот

1. Пописот беше спроведен без посебна графа „македонски“ во пописниот образец, што е дел од државната политика на негирање на македонското малцинство, и во ситуација кога се смета дека изразување на нечие самоопределување како Македонец е предавнички чин на предавство кон државата, како и во атмосфера на засилена антимакедонска пропаганда, која посеа силна омраза кон Македонците, придружена со сериозно заострени односи со Република Македонија и македонската нација, и масовна кампања против нив.

2. Пописот се спроведуваше во услови на длабоко вкоренет страв наследен од многу одамна – имено, страв создаден од сознанието дека стотици луѓе биле испратени во затвор, а илјадници интернирани, отпуштени од нивните работни места или измачувани на други начини за време на комунистичкиот режим, на што се надоврзуваат политиките на државата во изминатите неколку децении, преку говорот на омраза кој неказнето се насочува кон Македонците, насилството извршено врз одредени активисти, забраната за собирање, одбивањето на барањата да се регистрираат македонски организации и повикувањето во полициски станици за испрашување на илјадници членови на македонските партии и организации.

3. Државата не стори ништо за да го намали овој страв кај народот, ниту пак организираше кампањи да им објасни на граѓаните дека имаат право да се попишуваат како што сакаат, дека им е дозволено да се изјаснат дека се Македонци и дека тоа не претставува кривично дело.

4. Попишувачите не добија инструкции (или барем не многумина) да им објаснат на граѓаните дека имаат право етнички да се изјаснат како што сакаат; напротив, во многу случаи тие го прекршиле тоа право и се расправале со луѓе или манипулирале со нив (види подолу).

5. На македонските организации не им беше дозволено да спроведуваат јавни кампањи во медиумите со цел да ги поттикнат Македонците без страв да се изјаснат како што сакаат. На почетокот на пописот, Кирил Тилев, од раководството на ОМО „Илинден“, се обиде да емитува платено соопштение на локалното радио „Геја“ во Сандански во кое беше упатен повик до сите Македонци без страв да се изјаснат како Македонци. Вработениот во радиото прашал на чие име е адресата и откако му рекле дека е од ОМО „Илинден“, му се јавил на својот шеф и одбил да го прифати апелот за емитување.[27]

Како беше спроведен пописот

Ако го исклучиме пописот спроведен преку Интернет, пописот спроведен на терен се одвиваше со суштински прекршувања на слободата на самоопределување што влијаеше на точноста на собраните податоци.

Најчестиот метод што се користеше беше спроведувањето на пописот преку телефон, при што од луѓето им беа барани само нивните лични податоци – нивниот граѓански број и бројот на нивната лична карта, додека сите други податоци беа подоцна пополнети од попишувачите. Со оглед на ова, луѓето не беа ниту прашани за нивната етничка припадност, мајчин јазик или религија.

Вториот најмасовен начин на попишување беше земањето лични податоци на влезот во домовите, при што попишувачите го пополнуваа формуларот без да се консултираат со оние лица на кои се однесуваат податоците.[28]

Поради фактот што овие два методи го сочинуваа најголемиот дел од пописните записи во Благоевградскиот регион, заклучокот е дека не само што одговорите на прашањата поврзани со религијата, етничката припадност и мајчиниот јазик се измислени и најверојатно препишани од претходниот попис, врз основа на (недостигот на) информации што ги имаа попишувачите, а ова важи и за податоците кои се однесуваат на сите други прашања.

Третиот метод што се користеше беше да се пополни формуларот на влезот во домот, но притоа одговорите се запишуваа во нацрт-форма, а не на вистинските обрасци, така што попишувачите потоа можеа самите да го пополнат формуларот без присуство на засеганите граѓани.

Забележано беше дека некои луѓе не биле ниту посетени дома, ниту консултирани или контактирани во врска со пописот и останува нејасно дали тие навистина биле вклучени во пребројувањето, а ако биле, како тоа всушност било направено. Во општина Хаџидимово, според добиените информации, попишувачите воопшто не ги посетиле селата Луки и Тешово, туку само го земале избирачкиот список и ги пополнувале формуларите врз него. [29]

Во поретки прилики кога навистина се спроведувал пописот, преку разговори со луѓето и пополнување на формуларите, биле забележани различни прекршувања на пописниот процес.

Формуларите биле пополнувани без да се поставуваат прашања за етничката припадност и мајчиниот јазик на граѓанинот, кои автоматски биле внесени како бугарски, или пак, другите прашања биле поставени, но не и прашањата поврзани со етничката припадност, под изговор дека сите теми се веќе покриени.

Доколку засегнатиот реагирал и барал да биде прашан за етничката припадност, наидувал на отпор од попишувачите, кои на еден или друг начин одбивале да го запишат македонскиот јазик. Беа забележани следните примери на опструкција.

– Попишувачите тврделе дека нема графа „Македонци“ и затоа не можат да ги запишат Македонците и дека ќе мора да го внесат граѓанинот како припадник на друга етничка припадност (наместо да го внесат како „Македонец“ го ставале во графата – „Друго“).

– Попишувачи тврделе дека нема графа за „Македонци“ и дека мора да ги внесат во колоната „Друго“, но наместо да ги внесат во колоната „Друго“, тие само би запишале X или друг знак во графата „Друго“ а потоа тврделе дека ова прашање било завршено.

– Попишувачи се расправале со луѓето, велејќи им дека Македонци не постојат. Во одредени случаи барале лична карта на засегнатиот и му рекле: „Види, овде не пишува дека си Македонец. Живееш во Бугарија, како да напишам дека си Македонец“? [30]

– Попишувачите директно им кажувале на засегнатите лице „да не прават проблеми бидејќи во Бугарија нема Македонци“.

Дури и ако прашањето во врска со етничката припадност биле пополнети во согласност со желбите на засегнатото лице, прашањето во врска со јазикот се занемарувало, или ако засегнатото лице прашувало за графата со јазикот наидувало на разни форми на опструкција, како на пример на пример, дека таков јазик како македонскиот не постои или дека јазикот што се зборува не бил македонски, туку бугарски.[31]

Недостаток на проверка на дадените информации

Пописните формулари не беа потпишани од попишувачите и немаше никаква гаранција за заштита од нивно подоцнежно менување.

До денес нема начин луѓето да проверат како се евидентирани во Пописот.

Заклучок

Имајќи го предвид претходно наведеното и имајќи ја предвид државната политика во однос на (не)постоењето на македонското малцинство, сметаме дека податоците собрани на пописот, генерално, а особено податоците кои се однесуваат на прашањата за бројот на Македонците и оние што зборуваат македонски ќе покажуваат драстично намален број, и дека оваа состојба ќе биде особено лоша за групите кои спаѓаат во категориите на постари и помалку писмени граѓани.

Затоа веруваме дека официјалните, објавени податоци од Пописот ќе бидат неточни, не објективни и несоодветни да служат за каква било корисна цел.

Податоците сè уште не се објавени до денес (2 април 2022).

Одбивање на властите да отпочнат дијалог

Во извештаите за мониторингот за Бугарија редовно се препорачува да отпочне дијалог меѓу претставниците на македонското малцинство и властите. [32] „Властите не влегоа во дијалог со лица идентификувани како Македонци, кои продолжуваат да бараат признавање како национално малцинство и заштита според Рамковна конвенција“.[33] И оваа година властите не се обидоа да ги спроведат препораките во извештаите на Парламентарното собрание на Советот на Европа, Комесарот за човекови права, Европската комисија за борба против расизмот и нетолеранцијата и консултативниот Комитет за примена на рамковната конвенција за националните малцинства за почеток на дијалог со македонското малцинство. Напротив, не беше добиен ниту еден одговор на многуте писмени барања од македонските организации за состаноци и разговори со бугарските институции, како што се оние на претседателот, премиерот, парламентот, министерот за образование и Комисијата за малцински прашања.

Одговор на барањето беше добиен единствено од Комисијата за борба против дискриминацијата, и ова е првиот позитивен одговор од оваа комисија на редовните барања кои се упатуваат во изминатите осум години. На 25 ноември, се одржат состанок со претседателката на Комисијата Џумалијева, но состанокот беше повеќе процедурален и не резултираше со никакви конкретни чекори, освен што покажа дека Комисијата нема голема желба да се фокусира на клучниот проблем – системската дискриминација против луѓето со македонска самосвест во Бугарија. Единствениот резултат беше тоа што веднаш по средбата, Комисијата, преку нејзината членка Сабрије Сапунџиева, се обиде да стави крај на процес покренат од македонски организации кој веќе беше прифатен од Комисијата, така што го смени своето претходно мислење дека барањето за реакција во случај на кршење на законот за заштита од дискриминација е „прифатливо“ и побара подносителот на барањето одново да докажува дека тоа е прифатливо, без да посочи што точно се бара или недостасува во поднесокот. Иницијаторите на барањето побараа Сапунџиева да биде отстранета. До завршувањето на овој извештај на 20 април, ништо не беше преземано од Комисијата во врска со ова барање.

ЗАКЛУЧОЦИ И ПРЕПОРАКИ

Повредата на правото на здружување, како и говорот на омраза и дискриминацијата на кои се изложени Македонците, се засноваат на негирањето на македонското малцинство и третирањето на самата идеја дека такво малцинство постои како непријателска кон Бугарија.

Со оглед на актуелната состојба во земјата, не се чини веројатно дека состојбата на Македонците во Бугарија може да се подобри без сериозна надворешна интервенција, особено од европските институции. Овој проблем е многу стар и сериозен и бара итни мерки.[34] Негирањето и дискриминацијата на македонското малцинство претставува последен остаток на тоталитарната политика во Европската Унија.

За да се решат сегашните проблеми на македонското малцинство во Бугарија, треба да се случат следниве промени:

1. Одлуката на Уставниот суд од 29 февруари 2000 година и Декларацијата на бугарското Собрание од 6 март 1990 година, со која официјално се тврди дека во Бугарија нема конкретна македонска етничка група, како и парламентарната декларација од 9 ноември 2019 година, мора да бидат поништени. Овие одлуки служат како идеолошка и правна основа за дискриминација. Владата треба официјално да објави дека македонското малцинство повеќе нема да биде негирано или дискриминирано и дека неговите права ќе бидат бранети.

2. Државата треба официјално да го признае постоењето на националните малцинства во земјата и концептот „национални малцинства“ треба да биде вклучен во Уставот. Државата треба да ги преземе неопходните законски мерки така што принципот на единство на нацијата не може да се толкува како негирање на постоењето на националните малцинства и нивните права.

3. Законот за регистрација на невладини организации треба да се смени и во него да се вклучат членови што ќе го оневозможат толкувањето на самоопределувањето на малцинските групи како антиуставен, антидржавен акт што го загрозува територијалниот интегритет и го оправдува одбивање на регистрација.

4. Треба да се преземат мерки за уставната забрана за формирање на организации на етничка основа во иднина да не се толкува и користи за спречување на правото на малцинствата да формираат свои организации.

5. Бугарија треба да ги спроведе пресудите на ЕСЧП и македонските организации треба да бидат регистрирани. Треба да се отстранат пречките што ја спречуваат регистрацијата на македонските организации. [35]

6. Мора да се започне активен дијалог помеѓу државата и претставниците на македонското малцинство со цел да се решат тековните проблеми и мора да има македонски претставник во Комисијата за малцинства.[36] Овој дијалог треба да започне веднаш, без да се чека признавање на македонското малцинство бидејќи „признавање од страна на државата како малцинство не е предуслов тоа да се квалификува за заштита согласно Рамковната конвенција“ и треба да се фокусира на примена на Рамковната конвенција за Македонците во согласност со специфичните членови на Конвенцијата. [37]

7. Документите за попис треба да содржат посебна колона за „Македонци“ и за време на спроведувањето на пописот треба јавно и официјално да се објави дека секој што самостојно се идентификува како Македонец може слободно да го стори тоа.[38]

8. Треба да се преземат мерки за унапредување на толеранцијата кон македонското малцинство и за нејзина заштита од говор на омраза и институционална дискриминација.

9. Изучувањето на македонскиот литературен јазик, култура и историја треба да биде вклучено во наставните програми за деца кои припаѓаат на македонското малцинство. Во исто време, наставните програми за основните училишта треба да се изменат и веќе да не се отстрануваат наводите за македонската нација и нејзината историја, култура и јазик (ова не е е ново, во минатото се правеше во Бугарија, но сега е напуштено како идеја).

Автори: Комитет за одбрана на човековите права „Толерантност“, со поддршка на ОМО Илинден -ПИРИН, ОМО Илинден, Здружението на репресирани Македонци жртви на комунистички терор, Здружението за одбрана на основните граѓански права, Македонското меѓународно движење за човекови права, Македонскиот клуб за етничка толеранција во Република Бугарија, Граѓанската иницијатива за признавање на македонското национално малцинство во Бугарија и одбрана на правата на бугарските граѓани со македонска свест, Македонскиот клуб за етничка толеранција во Република Бугарија, Антички Македонци и весникот „Народна волја“

[1] ПССЕ: Постмониторинг дијалог со Бугарија, Објаснувачки меморандум од г-дин Френк Швабе и г-дин Золт Немет, коизвестувачи, http://assembly.coe.int/nw/xml/XRef/Xref-XML2HTML-en.asp? fileid=27711&lang=en, 160: „Во училиштата не се изучува македонски јазик и македонска историја“.

[2] Нема ниту една политички или општествено влијателна личност во државата која јавно изјавува дека има македонска самосвест, што покажува дека таквите личности или не можат да постигнат таков статус или дека се принудени да ја прикриваат својата припадност како Македонци поради страв од негативни последици.

[3] Тука треба да се вклучи Бугарскиот Хелсиншки Комитет и луѓето групирани околу редакцијата на „Маргиналија“

[4] ПССЕ: Пост-мониторинг дијалог, 160.

[5]https://www.svobodnaevropa.bg/a/31266495.html-https://www.svobodnaevropa.bg/a/31310559.html, https://www.svobodnaevropa.bg/a/31312202.html , https://www.svobodnaevropa.bg/a/31266495.html (цитиран на 16 септември 2021).

[6] ВМРО го пријави БХК за сепаратизам пред Државната агенција за национална безбедност и Јавното обвинителство на 9 ноември 2021 година, https://www.standartnews.com/izbori-2-v-1/vmro-dava-bkhk-na- dans-i-prokuraturata-za-separatizm-476112.html

[7]https://fakti.bg/bulgaria/566986-nfsb-se-vazprotivi-sreshtu-doklada-na-darjavnia-departament-na-sasht, (од 16 септември 2021)

[8] Александар Попов, Каракачанов им скокна на САД; Во Бугарија нема Македонци“!, 30 јануари 2021, Dnes.bg, https://www.dnes.bg/politika/2021/10/30/karakachanov-skochi-na-sasht-makedonsko-malcinstvo-v -bylgariia-niama.508712

[9] ВМРО го пријави БХК пред Државната агенција за национална безбедност и Јавното обвинителство за сепаратизам, 9 ноември 2021 година, https://www.standartnews.com/izbori-2-v-1/vmro-dava-bkhk-na- dans-i-prokuraturata-za-separatizm-476112.html

[10] Емил Радев против обидот во дебатата за владеењето на правото во Бугарија да се вклучи измислено малцинство, 30 ноември 2011, https://news.bg/politics/emil-radev-sreshtu-opita-izmisleno-maltsinstvo-da -se-vplita-v-debata-za-zakonnost-u-nas.html

[11] Ангел Џамбаски, Во Европа се прави обид да се постави прашањето за македонското малцинство кај нас, 12 јануари 2021, https://www.djambazki.org/blog/view/335/v- европа-се-прави-опит-за-поставиане-на-випроса-за-македонско-малчинство-в-страната-ни

[12] Румен Радев инсистираше државните институции да ги бранат Бугарите во Република Северна Македонија, 22 февруари 2021 12:01:59,https://news.bg/politics/rumen-radev-nastoya-institutsiite-da-zashtityat-balgarite -v-rs-makedoniya.html (цитиран на 16/09/2021)

[13] https://rm.coe.int/5th-sr-bulgaria-en/1680a4495f.

[14] Цветомир Цветанов, Мартин Минков: Македонизмот е синоним за антибугаризмот, 22/6/2021, 22.06.2021, https://bnr.bg/vidin/post/101487288/martin-minchev-makedonizmat-e- синоним-на-антибалгаризам

[15] https://voinaimir.info/2021/03/requiem-macedonism/ (од 23 март 2022)

[16] https://www.bloombergtv.bg/a/16-biznes-start/94669-vrabchev-edinstveniyat-smisal-ot-istoriyata-v-politikata-e-da-si-vzemem-pouki-a-nie-ne-sme-si-vzeli-pouki

[17] https://novini247.com/novini/fakti-publikuva-mneniya-s-shirok-spektar-ot-gledni-tochki-za_3742749.html (од 23 март 2022)

[18] http://www.focus-news.net/opinion/2021/09/15/55704/angel-dzhambazki-prebroyavaneto-v-severna-makedoniya-shte-se-izpolzva-kato-antibalgarski-instrument.html

[19] 1406-ти состанок, 7-9 јуни 2021 (ДХ) Х46-9 Обединета Македонска Организација Илинден и други групи против Бугарија (поднесок број 59491/00)

https://search.coe.int/cm/Pages/result_details.aspx?ObjectID=0900001680a2b517

[20]Жалба на Димитур Парасков пред Окружниот суд во Благоевград, од 9.04.2021 година против пресудата бр. 20210402092913/05/04/2021г. на Агенцијата за регистрација.

[21] Одбивање № 20211116143951/17.11.2021 г., стр.3

[22] Решение бр. 77 од 12.01.2021 година, стр. 1, 2.

[23] Решение бр. од 01.12.2021 година, стр. 4.

[24] Во овој случај судот сериозно отстапил од наведената норма во бугарскиот Устав: „Организации чии активности се забранети“, а во која се набројуваат конкретни прекршувања; организациите се забрануваат врз основа на активности кои се извршени, а не врз основа на претпоставка дека е можно да се извршат такви активности. Во конкретниот случај не беа утврдени активности од првиот или другиот вид, ниту пак сторители на такви дела, но организацијата беше превентивно забранета со образложение дека е потребна заштита од „активности насочени против суверенитетот, територијалниот интегритет на земјата и единството на нацијата“. Посочувањето на ова како валидна причина во судска пресуда има голема тежина и како такво го поткопува нашето достоинство и добро име имајќи предвид дека не постои таков случај или пак пресуда.

[25] Повторно беше погазен соодветниот закон бидејќи во Законот за управна постапка, во член 59 се бараат „правни и законски основи за донесување акт“, што е услов за вршење на уставното право (член 120 од Уставот на Република Бугарија) од оние кои сакаат да извршат судска проверка на законитоста на актите и дејствијата на управниот орган“. Ниту во законот, ниту во Уставот на Република Бугарија не постојат одредени видови на неправилности кои би ги направиле овие норми неприменливи. Погазени се и ставовите за вакви работи изразени во одлука на Европскиот суд за човекови права.

[26] Пресуда бр. 59/2021 на Регионалниот суд Благоевград, Надја Узунова, стр.2,3.

[27] Изјава на Кирил Серафимов Тилев, Сандаски, 19 септември 2021 година

[28] Стојчо Николов Кочев, од градот Сандански, на почетокот на октомври во неговиот дом го посетила млада попишувачка, која ги земала неговите податоци на вратата и му рекла – „Ќе ги поправам подоцна“. Кочев инсистираше на тоа дека не сакал да биде запишан како Бугарин, туку како Македонец, но нема како да дознае што всушност запишала попишувачката.

[29]. Информација добиена од В.П

[30] Изјава, страница 1

[31] Специфичен вид на манипулација се случи во случајот со Калинчо Георгиев Тодоров од село Драганово. Попишувачката го прашала на кој јазик зборува освен бугарски, што е всушност трик-прашање кое без разлика како е одговорено води до тоа засегнатото лице да биде запишано дека има бугарски како мајчин јазик. Тој изјавил дека не зборува бугарски, туку македонски, по што попишувачката почнала да се расправа со него, велејќи дека јазикот што го зборува е бугарски и дека таа не може да запише македонски бидејќи нема таков јазик.

[32] Комесар, & 49: Имајќи го предвид принципот на слободно самоизразување содржан во член 3 од ФЦНМ комесарот ги повикува властите да се вклучат во конструктивен дијалог со лицата кои се идентификуваат како етнички Македонци“; Советодавно, & 26: „Применување на овие принципи врз лицата кои се самоидентификуваат како Македонци и Помаци, Советодавниот комитет смета дека би бил важен отворен дијалог со лицата кои се идентификуваат како припадници на овие малцинства“. (исто и 27)

[33] Советодавни и 13

[34]За информации за истата препорака, видете: https://www.civicsolidarity.org/article/1639/respect-and-recognition-macedonian-minority-bulgaria-strong-condemnation-announcements, од 16 март 2020 година.

[35] Комесар & 49

[36] Комесар & 49

[37] Советодавно & 25 – 27.

[38] Цф. Советодавно & 31 – 36