Македонски весник Илинден – Makedonski vesnik Ilinden
Македонскиот претседател се обрати на официјалната сесија на отворањето на форумот, а имаше свое обраќање и на пленарната сесија посветена на соседската политика на Европската унија, со посебен фокус на „Иницијативата три мориња”.
Им благодарам на организаторите на форумот „Кран Монтана” што ни даваат можност отворено да разговараме за прашањата кои се важни за Европа. Оваа 2017 година се навршуваат шест децении од Римските договори. Во текот на првите 50 години, Европската Унија беше најуспешен мировен проект што ги мобилизираше државите и општествата од Истокот. Со проширувањето на Унијата се ширеше и зоната на стабилност, мир и просперитет на континентот.
Но, во својата шеста деценија, Унијата се наоѓа на историска крстосница. Нерешената финансиска, актуелната мигрантска и растечката безбедносна криза делумо ги парализираа европските институции. Бавејќи се сама со себе, Унијата го забави проширувањето и го запостави истокот и југоистокот на континентот.
Во такви услови, јазот меѓу заедничките цели на Европската Унија и посебните интереси на државите членки е сè поголем. Сево ова придонесува наместо подлабока интеграција да имаме сè поизразена регионализација. Државите сè повеќе се групираат со цел поуспешно да се справуваат со предизвиците, но и подобро да ги користат можностите.
Можеби најдобриот пример за заедничко справување со предизвиците е Вишеградската група. На почетокот на мигрантската криза, Република Македонија носеше голем дел од товарот за чувањето на Европа од илегалната миграција. Тоа беше исклучително тешко, бидејќи границата на Европската Унија кон Македонија беше порозна. На пример, во октомври 2015 година, само во текот на неколку часа имавме над 14 000 мигранти и бегалци на грчко-македонската граница кај градот Гевгелија.
Во тие драматични моменти баравме помош од нашите европски партнери. Додека бриселската бирократија одолговлекуваше, Вишеградската четворка дејствуваше. Четирите држави препознаа дека инвестирајќи во безбедноста на Македонија, инвестираат во сопствената безбедност.
Благодарение на примерот на Вишеград, денес дури седум од државите што се дел од иницијативата за Трите мориња имаат свои полициски сили на македонската граница. Овие држави најнепосредно ѝ помагаат на Република Македонија во борбата против илегалната миграција.
Дами и господа,
Покрај предизвиците, процесот на регионализација го поттикнуваат и можностите. Добар пример за тоа е Иницијативата „16+1″ на Народна Република Кина за соработка со државите од Централна и од Источна Европа. Преку финансирање на големите инфраструктурни проекти, оваа иницијатива ќе им овозможи на државите да бидат меѓусебно цврсто поврзани.
Инфраструктурното поврзување е особено значајно за земјите кои сè уште не се дел од Европската Унија. Затоа, Република Македонија ги поддржува проектите за изградба на Јадранско-јонската магистрала, железницата Минхен – Истанбул, брзата пруга Будимпешта-Белград што преку Македонија треба да продолжи кон Пиреја, Коридорот 8 и каналот Вардар–Морава–Дунав. Со тоа ќе се комплетира европскиот проект за слободен проток на луѓе, стока, услуги и капитал. Бидејќи, слободниот проток подразбира и слобода на изборот на превозниците и патниците по кој коридор да патуваат. Сево ова ќе значи отворање на ново, просперитетно поглавје за нашиот макрорегион.
Третиот пример за регионализација е поврзан со проширувањето. За разлика од некои постари земји членки на Унијата од Балканот, кои како да го заборавија регионот во кој се наоѓаат, Словенија и Хрватска покажаа одговорност кон Југоисточна Европа. Тие го иницираа процесот „Брдо Бриони” со што до некаде го вратија нашиот регион на агендата во Брисел.
Веќе неколку години, Брдо Бриони праќа јасна порака дека одлагањето на проширувањето во комбинација со економската криза и безбедносните предизвици го направија нашиот регион уште поранлив на надворешните фактори на дестабилизација. Унијата треба да разбере дека процесот на проширување не е чисто техничко, туку пред сè политичко и стратегиско прашање. Како Претседател на Република Македонија ќе бидам домаќин на следниот самит на Брдо Бриони во 2018 година. Очекувам дека овој самит ќе даде конкретни резултати.
И тука доаѓаме до „Иницијативата за трите мориња” која е дел од регионализацијата на Европската Унија. Оваа иницијатива има намера да овозможи синергија меѓу постоечките механизми и заеднички одговор кон можностите и предизвиците.
Просторот меѓу Јадранското, Балтичкото и Црното Море опфаќа 28% од територијата и 22% од популацијата на Европската Унија. Иако повеќето земји не се дел од еврозоната, сепак, тие го чинат економски најдинамичниот дел од Унијата со вкупен ГДП од 2.8 милијарди евра. Но, за да се мобилизира овој голем економски потенцијал, неопходна е поцврста инфраструктурна, економска и енергетска поврзаност во регионот. Верувам дека оваа иницијатива ќе биде уште еден катализатор на просперитетот на регионот.
Ценети присутни,
Во моментов, Република Македонија не е дел од „Иницијативата за трите мориња”, која е отворена само за земји членки на Унијата. Но, тоа не значи дека не сакаме да бидеме економски, енергетски и инфраструктурно поврзани.
Повеќето од земјите што сега се дел од Трите мориња ни помагаат во справувањето со мигрантската криза. Речиси сите од земјите се дел од Иницијативата „16+1″ и процесот „Брдо Бриони”. Затоа, сметаме дека оваа иницијатива е исклучително значајна, бидејќи им овозможува на земјите од истокот на Европа да изнаоѓаат решенија во согласност со своите специфични потреби.
Да резимирам. Овие форми на регионализација не се антиевропски, туку проевропски. Тие го пополнуваат вакуумот на соработка што се создаде поради бројните европски кризи. Регионализацијата е порака до Европската Унија да посвети поголемо внимание кон истокот и југоистокот на Европа. Да го продолжи проширувањето, да инвестира во инфраструктурното поврзување, да го отвори просторот.
Неопходно е да соработуваме на полето на регионалната безбедност за да одолееме на глобалните безбедносни закани и ризици. Неопходно е да го поврзуваме регионалниот пазар за да бидеме конкурентни на глобалниот пазар. Неопходно е да бидеме дел од истото европско и евроатлантско семејство. Бидејќи само солидарни можеме да градиме регион и континент на безбедност, мир и благосостојба.