Македонски весник Илинден – Makedonski vesnik Ilinden
7 јануари 2015 година во Тирана на седумдесет и седум годишна возраст, на големиот христијански празник Божик, почина Цветан Зафир Мазнику. Роден е во 1938 година во село Клење, Голо Брдо, Албанија, едно од 22-те села во оваа област. Основно образование завршил во родното село Клење, а гимназија во градот Драч. Во 1957 година ги започнал студиите на Рударскиот факултет во Лениград, СССР.
Цветан Мазнику од родното село Клење заминува на четиринаесетгодишна возраст, но длабоко во себе ја понел носталгијата за родното село, кое често за време на својот живот го посетува. Дваесет години работи во рудникот во Подградец, а преостанатиот дел од животот во Тирана, каде што две децении работи на Институтот за истражување на државниот универзитет. Од 1990 година активно започнува да го собира народното творештво од родниот крај, со цел да го остави во наследство на генерациите кои растат и во незаборав. Татко е на две ќерки и син, со свои семејства, синот, снаата и внуката, за кои со гордост кажуваше дека добро го владеат македонскиот јазик, како и многу други од Албанија, заминале во Италија заради спас од сиромаштијата.Цветан Мазнику беше активен борец за националните права на Македонците во Голо Брдо и во Албанија, а покрај професијата, се посвети на македонските работи и целиот живот беше вклучен во борбата за унапредување на положбата и правата на Македонците во Република Албанија.
Тоа беше еден од основачите на друштвото “Мир” од Тирана. Врз основа на работата на македонските патриоти во Албанија беше донесена на 28, 29 и 30 април 2001 година Резолуцијата за обединување на македонските друштва во Република Албанија во Пустец на Првата национална конференција на Македонците во Албанија. Во организација на Светскиот Македонски Конгрес, на 24 март 2002 година во Тирана себеше формирана Заедницата на Македонците во Албанија. Таа ги обедини сите македонски друштва во Албанија и тоа: политичкото друштво “Мир” од Тирана, Организацијата за правата на Македонците во Албанија друштво Преспа од Пустец, Македонско-егејското друштво “Мед” од Врбник, Културното друштво “Гора” од Кукс и Студентското друштво на Македонците во Албанија. За прв претседател на Заедницата на Македонците во Албанија беше избран Цветан Мазнику. Ќе остане во сеќавање честа која стотина Македонци во Тирана му ја приредија на на 20 април 2003 година во хотелот Арбана во Тирана, по повод одбележувањето на неговиот именден на верскиот празник Цветници, 65 роденден и истовремено пензионирањето.
Остатокот од мојот живот ќе го поминам посветен на македонските работи, на собирањето на македонското народно творештво и за унапредување на положбата и правата на Македонците во Албанија, за интеграција на Македонците во албанското општество и во институциите на власта на Република Албанија – изјави Цветан Мазнику по повод овој јубилеј. Во септември 2007 година Цветан Мазнику активно се вклучува во протестите против бугаризирањето на македонските цркви во Рерпублика Албанија, поради изјавите на Розалина Попова, аташе за печат и втор секретар во бугарската амбасада во Тирана, која тврдеше дека во селото Гиноец, во областа Голо Брдо, постои стара бугарска црква, наводно изградена од Бугари пред 1.000 години, односно во 911 година. А, всушност, станува збор за македонската црква “Свети Илија“ во село Гиноец, обновена после триесет и две години од забраната на комунистичкиот режим во Албанија. Според Цветан Мазнику црквичето е изградено врз темелите на старата црква, со донации од Македонци од Албанија и од светот.
Во македонската историографија и особено во фолклористиката, Цветан Мазнику засекогаш ќе остане запаметен со своите значајни дела, шесте тома под заедничкото име “Македонски фолклор“, во коишто заедно со своите најблиски соработници Вита Блаже Која, Митре Стојан Штуку, Вељо Цфарку и Кимет Фетаху, го прибра и обработи големото културно и духовно наследство на Македонците во Република Албанија, богатиот македонски фолклор и традиции од областа Голо Брдо. Првиот том од оваа едиција е насловен “Пословици и поговорки на македонски јазик“, вториот том “Дове, клетви и гатанки“, третиот том “Македонски-Aлбански пословични паралели“, четвртиот том “Пословици, поговорки, пословични и фразеолошки изрази“, петтиот том “Народни песни 1“ и шестиот том “Народни песни 2“. Сите изданија се подготвени и испечатени на македонски јазик и кирилското писмо и на македонски јазик со латиничното писмо.
Шесттомното издание “Македонски фиолклор“ беше промовиран и на Вевчанското културно лето 2014 година. Според Цветан Мазнику и проф.д-р Вита Која, активноста на авторите се одвивала повеќе децении и претставува значаен труд, зашто творбите се запишани од над стотина Македонци. Со тоа, велат, е сочуван автентичниот мелос и мајчиниот македонски јазик од Голо Брдо. Шестте книги претставуваат вистински драгоцен ѓердан на Македонците и на нивните традиции во Албанија што е уште една потврда за нивното присуство таму. Овој капитален издавачки проект опфаќа над 3.000 поговорки, клетви, благослови и други умотворби од областа Голо Брдо, во издание на Политичкото друштво на Македонците МИР во Тирана.
“Нашиот фолклор е богат, особено литературниот, коде владеат песмите, легендите, поговорките, гатанките, а имаме и лепи ора”, – знаеше да каже Цветан Мазнику, собирач на фолклорот на Македонците во Албанија. Првата книга на Цветан Мазнику содржи 660 поговорки, а објавена е заедно со стихозбирката на Миранда Шутина “На Радуч“, по името на планината Радуч во Голо Брдо. Откако ја објавил првата книга, Цветан Мазнику уште посериозно се зафатил со собирачката активност, заедно со својот сонародник познат како учителот од Гиноец, Вељо Цфарку. Самиот велеше дека како дете од постарите слушал многу приказни, песни, поговорки и друг материјал, кој подоцна почнал да го запишува, за да го спаси од заборав.
“Заспала Дара преспала“ потекнува од селото Стеблево, “Ја отидов Требишконо“ е од Требиште, од каде што е и “Шеќеро око калешо“, што претставуваат само дел од голобрдските песни, кои од памтивек се пееле и се пеат и денес во Голо Брдо.
На Саемот на книгата “Тирана 2014“ промовирана е книгата “Етнологија на Голо Брдо“ отпечатена на македонски и на албански јазик, којашто претставува документ за постоењето на Македонците во областа Голо Брдо. Книгата е многу значајна зата што многу ќе помогне за пренесување на македонските обичаи, фолклор и традиции на помладите генерации Македонци во Република Албанија. Таа всушност е календар на верските празници кои ги славеле и се уште ги слават Македонците во Голо Брдо со многу обичаи, верувања, легенди и раскази. Книгата “Етнологија на Голо Брдо“ претставува продолжение на ракописот на поп Тодор и неговиот син Ванѓел Плеушкоски, кои за жал поради смрт не успеале да го завршат ракописот. Благодарение на пожртвуваноста на Цветан Мазнику, Вита Која и Митре Шутку, ракописот е дополнет и испечатен. Печатењето на оваа книга е помогнато од повеќе познати Македонци во Албанија, кои како што изјавија го исполниле аманетот на поп Тодор, кој и покрај забраната и лежењето во затвор за време на комунистичкиот период, не се откажал од проповедта, крштевките и венчавките на Македонците што во Голо Брдо ги вршел тајно.
Во родното Клење, како и меѓу сите Македонци во Република Албанија и во светот, но и во историската меморија на неговата сакана Македонија, името на Цветан Мазнику засекогаш ќе остане како патоказ за идните генерации, како се сака и колку самопрегорно се работи за својот народ.Повеќепати беше пратеник на Генералното собрание на Светскиот Македонски Конгрес, со чијашто одлука доделено му е највисокото семакедонско признание почесната титула Македонски Сенатор.
Бог да го прости и вечна му слава, сполај ти чичко Цветан!